Aplikacja BlindSquare, rozwijana przez CNIB Access Labs, jest samo-mówiącą aplikacją, która współpracuje z aplikacjami nawigacyjnymi, aby ogłaszać szczegółowe punkty orientacyjne i skrzyżowania, zapewniając bezpieczne i niezawodne podróżowanie zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków. W ramach projektu w Victoria, aplikacja będzie informować użytkowników o takich elementach jak ławki, kosze na śmieci czy toalety, co znacznie poprawi ich doświadczenia na szlaku.
Aplikacja BlindSquare
Opis Funkcji:
BlindSquare to samo-mówiąca aplikacja nawigacyjna opracowana przez CNIB Access Labs. Współpracuje z innymi aplikacjami nawigacyjnymi, takimi jak Google Maps czy Apple Maps, aby dostarczać użytkownikom szczegółowe informacje o punktach orientacyjnych i skrzyżowaniach.
Jak Włączyć:
1. Pobranie Aplikacji: Pobierz aplikację BlindSquare z App Store lub Google Play.
2. Konfiguracja Aplikacji: Po zainstalowaniu, uruchom aplikację i postępuj zgodnie z instrukcjami na ekranie, aby skonfigurować ustawienia dostępności.
3. Integracja z Aplikacjami Nawigacyjnymi: W aplikacji BlindSquare przejdź do Ustawienia > Integracje i wybierz swoją preferowaną aplikację nawigacyjną (Google Maps, Apple Maps itp.).
4. Rozpoczęcie Nawigacji: Wybierz cel podróży w aplikacji nawigacyjnej, a BlindSquare automatycznie zacznie ogłaszać punkty orientacyjne i skrzyżowania.
Działanie Aplikacji:
BlindSquare wykorzystuje technologię GPS oraz wbudowane algorytmy, aby śledzić lokalizację użytkownika i dostarczać mu informacje o otoczeniu. Ogłasza szczegółowe punkty orientacyjne, takie jak ławki, kosze na śmieci, toalety i inne ważne elementy infrastruktury, co umożliwia bezpieczne i niezawodne podróżowanie zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków.
Projekt w Victoria
Opis Projektu:
W ramach projektu realizowanego w Victoria, aplikacja BlindSquare będzie informować użytkowników o różnych elementach infrastruktury na szlaku Trans Canada, takich jak ławki, kosze na śmieci, toalety i inne.
Jak Włączyć Funkcje Szlaku:
1. Aktualizacja Aplikacji: Upewnij się, że masz zainstalowaną najnowszą wersję aplikacji BlindSquare.
2. Aktywacja Funkcji Szlaku: W aplikacji BlindSquare przejdź do Ustawienia > Szlak Trans Canada i włącz tę funkcję.
3. Rozpoczęcie Nawigacji: Wybierz punkt początkowy i docelowy na szlaku, a aplikacja automatycznie zacznie dostarczać informacje o elementach infrastruktury.
Działanie Funkcji Szlaku:
Aplikacja BlindSquare, korzystając z danych GPS oraz informacji o infrastrukturze szlaku Trans Canada, ogłasza szczegółowe informacje o punktach orientacyjnych i elementach infrastruktury, takich jak ławki, kosze na śmieci i toalety. Dzięki temu użytkownicy mogą bezpiecznie i komfortowo korzystać ze szlaku, mając pełną świadomość otoczenia.
Znaczenie i Wpływ
Aplikacja BlindSquare znacząco poprawia jakość podróżowania osób niewidomych i niedowidzących, dostarczając im szczegółowych informacji o otoczeniu. Dzięki projektowi realizowanemu w Victoria na szlaku Trans Canada, użytkownicy będą mogli cieszyć się bezpiecznym i niezawodnym doświadczeniem podczas spacerów i wędrówek.
CNIB Access Labs kontynuuje swoje zaangażowanie w tworzenie technologii dostępnych dla każdego, co jest kluczowe dla zapewnienia równych szans i pełnego uczestnictwa w społeczeństwie.
Czas dostępu: 28.06.2024, godz. 10:00 UTC, https://www.transcanadatrail.ca/blindsquare
Kampania społeczna „Niezwykłe Wakacje dla Młodego Programisty” współfinansowana ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030.
Picture smart, czyli opisywanie obrazów wprowadzono w JAWS już w wersji 2019. Ta funkcja pozwala, w swojej podstawowej wersji ogólnie przekonać się o tym, co znajduje się na obrazie lub zdjęciu, które wskazaliśmy picture smart do opisania. Poprzednie jej wersje polegały na wielu przykładach wcześniej dostarczonych zdjęć i uczeniu się.
Boom na sztuczną inteligencję na szczęście nie ominął też czytnika ekranu. W wersji 2024 wprowadzono ulepszone Picture SMART AI, które korzysta ze sztucznej inteligencji od dwóch producentów.
Jak wiadomo i przed czym ostrzegają wszyscy producenci rozwijający modele AI rozwiązania te mogą dopowiadać sobie również rzeczy, które nie są prawdą, a zatem użycie dwóch odrębnych modeli pozwoli w większości sytuacji wykryć taką konfabulację, na jaką może sobie pozwolić w opisie dla Picture smart którykolwiek z modeli AI. Funkcja ta wychodzi obecnie z programu wczesnego wdrożenia w JAWS i niedługo będzie domyślnym źródłem opisu obrazu dla Picture Smart z JAWS. W wypadku potrzeby skorzystania z poprzedniej wersji picture smart, znanej już od kilku lat, do polecenia picture smart trzeba będzie dodać klawisz Control (CTRL).
Już wtedy można było przekonać się, że przydatne jest opisywanie obrazów czy zdjęć, które nie posiadają tekstu alternatywnego, więc możemy się tylko cieszyć, że sztuczna inteligencja podniesie poziom takich opisów zdecydowanie wyżej, co udowadnia najbardziej znany chyba chat GPT i aplikacje bardziej kierowane do niewidomych jak np. Be My Eyes ze swoim Be My AI opartym na modelu sztucznej inteligencji od Open AI.
Należy się tylko cieszyć z takiego rozwoju sytuacji i czekać na nowe wersje JAWS.
Kampania społeczna “Niewidomyprogramista.pl – daj szansę niepełnosprawnym programistom na start zawodowy” współfinansowana ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030.
W tym artykule zajmiemy się wytyczną 1.4, traktującą o szeroko pojętej rozróżnialności. Ze względu na dość dużą liczbę kryteriów sukcesu, opis tej wytycznej i uszczegóławiających ją kryteriów ukaże się w dwóch częściach. Oto część pierwsza.
Tradycyjnie już zacznijmy od treści samej wytycznej.
Wytyczna 1.4 Rozróżnialność
Ułatwiaj oglądanie i słuchanie treści oraz oddzielanie informacji od tła.
Sama wytyczna, jak już dobrze wiemy z poprzednich przykładów pozostałych wytycznych jest dość krótka, ale jej przekaz jest jasny. Należy ułatwić rozróżnianie informacji przekazywanych w treści od tła, na jakim są one umieszczone.
Aby rozwinąć tę wytyczną i ułatwić jej wdrażanie, przejdźmy do kryteriów sukcesu.
Kryterium sukcesu 1.4.1 Użycie koloru
(Poziom A)
Kolor nie jest wykorzystywany jako jedyny wizualny sposób przekazywania informacji, wskazywania czynności do wykonania lub oczekiwania na odpowiedź, czy też wyróżniania elementów wizualnych.
Co jest celem spełnienia tego kryterium sukcesu?
Celem tego kryterium jest zapewnienie wszystkim użytkownikom, którzy korzystają ze wzroku w pełni jak i z różnymi ograniczeniami dostępu do informacji przekazywanych przez różnice w kolorach w taki sposób, że każdy użyty do przekazywania informacji kolor ma przypisane mu znaczenie.
Gdy informacja jest przekazywana przez różnice kolorów na obrazie lub w innej formie nietekstowej, kolor może nie być widoczny dla użytkowników mających trudności z rozróżnianiem części lub nawet większości kolorów. W takim przypadku przekazanie tej samej informacji przy użyciu innych środków wizualnych zapewnia tym użytkownikom, którzy nie widzą lub nie rozróżniają kolorów możliwość ich postrzegania.
Zatrzymajmy się przy tym zagadnieniu.
Kolor jest jednym z najważniejszych atutów w projektowaniu treści internetowych i zapewnia większości osób natychmiastowy dostęp do różnego typu informacji. Kolor określa estetykę strony czy dokumentu, ich użyteczność oraz dostępność.
Niestety nie wszyscy użytkownicy, nawet słabowidzący a może właśnie szczególnie oni mogą postrzegać kolory w sposób ograniczony lub w ogóle nie mieć takiej możliwości, mimo szczątkowego korzystania ze wzroku. Kolor może być niepoprawnie dostrzegany też przez osoby starsze lub tych użytkowników, którzy posługują się monitorami z monochromatycznymi lub o ograniczonych możliwościach wyświetlania wielokolorowych treści.
Wszystkie wymienione grupy użytkowników nie będą miały dostępu do informacji przekazywanych wyłącznie przy pomocy różnic w kolorach.
Przykłady takich źle skonstruowanych treści to np. oznaczenie wymaganych pul formularza do wypełnienia wyłącznie kolorem czerwonym, rozróżnienie dwóch lub więcej porównywanych wartości na wykresach wyłącznie przy pomocy kolorów.
Jak zatem poprawnie przekazywać takie informacje? Można np. podświetlić niewypełnione, ale wymagane do wypełnienia pola formularza lub użyć innych atrybutów wizualnych takich jak podkreślenie, obramowanie itp.
Nie powinno to przy tym zniechęcać do stosowania koloru jako nośnika informacji, gdy zapewnimy stosowną alternatywę dla osób, które widzą, ale nie mogą poprawnie dostrzegać kolorów.
Kryterium to nie odnosi się bezpośrednio do osób korzystających z technologii wspomagających. O tym traktują inne wytyczne i kryteria sukcesu WCAG.
Podsumowując, nawet, jeżeli zapewnione zostanie stosowne przekazanie informacji zarówno w kolorze jak i technologiom wspomagającym, to kryterium nie jest jeszcze spełnione. Wymaga ono widocznej alternatywy dla kolorów, żeby informacje mogli odczytać wszyscy ci, którzy mają trudności z postrzeganiem kolorów i niekoniecznie korzystają z technologii wspomagających.
Korzyści wynikające ze spełnienia tego kryterium
Korzyści te dość wyraźnie wynikają z opisanego już celu, podsumujmy je tu jednak krótko i wymieńmy.
Użytkownicy Słabowidzący często doświadczają ograniczonego widzenia kolorów, a zatem dodatkowe oznaczenie wizualne pomoże im uzyskiwać te same informacje, które przekazuje się w kolorze.
Niektórzy starsi użytkownicy mogą nie widzieć dobrze kolorów, więc alternatywa w postaci innego wskazania wizualnego ułatwi im przyswojenie informacji.
Użytkownicy, którzy mają daltonizm, odnoszą korzyści, gdy informacje przekazywane za pomocą koloru są dostępne w inny wizualny sposób.
Osoby korzystające z monochromatycznych wyświetlaczy o ograniczonej liczbie kolorów mogą nie mieć dostępu do informacji zależnych od koloru, więc alternatywne wizualne atrybuty ten dostęp umożliwią.
Użytkownicy, którzy mają problemy z rozróżnianiem kolorów, mogą szukać lub słuchać wskazówek tekstowych.
Kryterium sukcesu 1.4.2 Kontrola odtwarzania dźwięku
(Poziom A)
Jeśli jakieś nagranie audio włącza się automatycznie na danej stronie i jest odtwarzane przez okres dłuższy niż 3 sekundy, istnieje mechanizm umożliwiający przerwanie lub wyłączenie nagrania albo mechanizm kontrolujący poziom głośności niezależnie od poziomu głośności całego systemu.
Co jest celem spełnienia tego kryterium?
Gdy to kryterium jest spełnione, to osoby korzystające z czytnika ekranu wraz z programową syntezą mowy, będą mogły bez przeszkód zapoznać się z zawartością otwieranej strony. Jeżeli to kryterium nie zostanie spełnione, wtedy każdy dźwięk, którego odtwarzanie rozpocznie się automatycznie po załadowaniu strony i nie zostanie wstrzymany po trzech sekundach lub nie ma możliwości zatrzymania go na żądanie użytkownika uniemożliwi zapoznanie się z zawartością tej strony takiemu użytkownikowi.
To kryterium sukcesu jest tak ważne, że wymaga spełnienia go przed wszystkimi innymi, jeżeli na stronie będzie odtwarzana zawartość audio.
Jakie są korzyści ze spełnienia tego kryterium?
Są one dość oczywiste. Umożliwią każdej osobie, która korzysta z czytnika ekranu wraz z programowym syntezatorem mowy zapoznanie się z zawartością otwartej strony bez zakłóceń. Zapewnienie mechanizmu pozwalającego wstrzymać odtwarzanie automatycznie lub uruchomić je na żądanie użytkownika pozwoli spełnić to kryterium i jednocześnie odtworzyć dźwięk wtedy, gdy użytkownik będzie gotowy do jego odsłuchania lub zignorować go, jeżeli nie będzie chciał go odtworzyć, a tylko zapoznać się ze stroną.
Korzyść odnoszą nie tylko użytkownicy czytników ekranu, ale również wszyscy ci, którzy mają trudności ze skupieniem uwagi na zapoznawaniu się z treścią, gdy odtwarzany jest dźwięk.
Kryterium sukcesu 1.4.3 Kontrast (minimum)
(Poziom AA)
Wizualna prezentacja tekstu lub obrazu tekstu posiada współczynnik kontrastu wynoszący przynajmniej 4.5:1, poza następującymi wyjątkami:
• Duży tekst:
Duży tekst oraz grafiki takiego tekstu posiadają kontrast przynajmniej 3:1;
• Incydentalne:
Tekst lub obrazy tekstu, które są częścią nieaktywnego komponentu interfejsu użytkownika , które są czystą dekoracją , które nie są widoczne lub które są częścią obrazu zawierającego inne istotne treści wizualne, nie wymagają minimalnego kontrastu;
• Logotyp:
Tekst, który jest częścią logo lub nazwy własnej produktu (marki), nie wymaga minimalnego kontrastu.
Co jest celem tego kryterium sukcesu
Celem tego kryterium sukcesu jest zapewnienie wystarczającego kontrastu między tekstem a jego tłem, aby mogły go czytać osoby z umiarkowanie słabym wzrokiem, które nie korzystają z technologii wspomagających zwiększających kontrast.
W przypadku osób, które nie mają problemów z rozróżnianiem kolorów i odcieni zmiana kontrastu nie ma żadnego wpływu lub jest on minimalny na czytelność tekstu dla takich osób.
Tekst większy jest łatwiej rozróżnialny niż tekst mniejszy, a zatem zalecany współczynnik kontrastu jest dla niego odpowiednio niższy. Dla standardowego tekstu zaleca się stosować współczynnik kontrastu wynoszący 4,5:1, natomiast dla tekstów i obrazów większych o większym obrysie i kroju czcionki 3:1. Wartości te są wartościami progowymi, a zatem nie można ich zaokrąglić w dół.
O dokładnych zaleceniach przeczytacie więcej we WCAG 2.1 w sekcji zrozumieć kryterium sukcesu 1.4.3.
Kryterium sukcesu 1.4.4 Zmiana rozmiaru tekstu
(Poziom AA)
Oprócz napisów rozszerzonych oraz obrazów tekstu, rozmiar tekstu może zostać powiększony do 200% bez użycia technologii wspomagających oraz bez utraty treści lub funkcjonalności.
Co jest celem tego kryterium?
Celem tego kryterium sukcesu jest zapewnienie, że wizualnie renderowany tekst, w tym kontrolki tekstowe interfejsu użytkownika (znaki tekstowe, które zostały wyświetlone tak, aby były widoczne [w porównaniu ze znakami tekstowymi, które nadal są w postaci danych, takich jak ASCII]) mogą być pomyślnie przeskalowane, dzięki czemu może być on odczytywany bezpośrednio przez osoby mające niewielkie problemy ze wzrokiem, bez konieczności korzystania z technologii wspomagających, takich jak lupa ekranowa. Użytkownicy mogą odnieść korzyści ze skalowania całej zawartości strony internetowej, ale tekst ma największe znaczenie.
Jak to dokładnie rozumieć?
Chodzi o to, aby wyświetlany dokument, strona czy aplikacja, z uwzględnieniem kontrolek interfejsu użytkownika oraz wyświetlanych danych mogła być powiększona do dwukrotności swojej wyjściowej długości i szerokości bez utraty funkcjonalności i czytelności. Jeżeli wystąpi dalsza konieczność powiększania, zaleca się użycie technologii wspomagającej np. wspomnianej lupy ekranowej.
Aby spełnić to kryterium, twórca treści powinien wykonać ją tak, aby powiększenie zawartości bez utraty spójności było możliwe do wykonania zarówno przez agenta użytkownika np. przeglądarkę internetową jak i powinien zapewnić mechanizm powiększania zawartości do 200% standardowego rozmiaru dla tych użytkowników, którzy z różnych przyczyn takiego powiększenia nie mogą przeprowadzić po swojej stronie np. korzystają ze starszych aplikacji.
Nie zaleca się stosowania w treści obrazów tekstu, ponieważ taki obraz w powiększeniu może ulegać pikselizacji, a zatem należy wstawiać obraz tekstu tylko wtedy, gdy nie ma innej możliwości.
Kryterium sukcesu 1.4.5 Obrazy tekstu
(Poziom AA)
Jeśli wykorzystywane technologie mogą przedstawiać treść wizualnie, do przekazywania informacji wykorzystuje się tekst, a nie obraz tekstu, z wyjątkiem następujących sytuacji:
• Możliwy do dostosowania:
Obraz tekstu może być dostosowany wizualnie do wymagań użytkownika;
• Istotny:
Prezentacja tekstu w postaci graficznej jest istotna dla zrozumienia przekazywanej informacji.
Co jest celem tego kryterium sukcesu?
Celem tego kryterium sukcesu jest zachęcenie autorów treści, aby zawsze, gdy tylko to możliwe stosowali tekst, a nie obraz tekstu. Nawet, jeżeli tekst trzeba specjalnie dostosować, należy stosować wizualną prezentację tekstu przy użyciu stosownego formatowania zamiast obrazów tekstu. Istnieją oczywiście przypadki, gdy nie jest to możliwe np. logotyp z tekstem traktowanym jako całość stanowi obraz i jest grafiką. Nie można wyodrębnić tekstu z logotypu, a zatem powinien pozostać obrazem z tekstem.
Komu jest to potrzebne i kto skorzysta?
Skorzystają z pewnością osoby, które mają trudności z odczytywaniem konkretnych rodzin czcionek, lub z innym atrybutem tekstu. Łatwiej jest dostosować zawartość tekstową do wymagań osoby czytającej niż robić to z obrazem. Zamiast obrazu do np. formatowania nagłówków na stronie warto zastosować arkusze stylów css, zamiast stosowania konkretnego obrazu, bitmapy. Jest wiele sposobów na przedstawienie tekstu jako obrazu wizualnie bez konieczności rzeczywistego przekształcania fragmentu tekstu w obraz.
Dla tych, którym będzie to potrzebne proponuję sekcję WCAG poświęconą tematowi, jak spełnić kryterium sukcesu 1.4.5 oraz jak zrozumieć kryterium sukcesu 1.4.5.
Kryterium sukcesu 1.4.6 Kontrast (wzmocniony)
(Poziom AAA)
Wizualna prezentacja tekstu lub obrazu tekstu posiada współczynnik kontrastu wynoszący przynajmniej 7:1, poza następującymi wyjątkami:
• Duży tekst:
Duży tekst oraz grafiki takiego tekstu posiadają kontrast przynajmniej 4,5:1;
• Incydentalne:
Tekst lub obrazy tekstu, które są częścią nieaktywnego komponentu interfejsu użytkownika , które są czystą dekoracją , które nie są widoczne lub które są częścią obrazu zawierającego inne istotne treści wizualne, nie wymagają wzmocnionego kontrastu;
• Logotyp:
Tekst, który jest częścią logo lub nazwy własnej produktu (marki), nie wymaga wzmocnionego kontrastu.
Co jest celem tego kryterium?
Oczywiście cel jest dokładnie taki sam, jak w przypadku kryterium 1.4.3, czyli kontrast minimum. Tutaj mamy do czynienia jednak z wyższymi wymaganiami, co odzwierciedla poziom zgodności AAA kryterium 1.4.6.
Z pewnością trudniej jest spełnić kryterium na tym poziomie zgodności, ale jest to możliwe. Odsyłamy do stosownych wskazówek zarówno we CAG 2.1 jak i w zasobach dodatkowych, które są w tym dokumencie proponowane w celu pogłębienia wiedzy i możliwości.
Podsumowanie
To oczywiście nie wszystkie kryteria sukcesu związane z tą wytyczną. Wszystkie pozostałe od 1.4.7 aż do 1.4.13 postaramy się przybliży ć w kolejnym tekście z tego cyklu.
W tym artykule zajmiemy się bardzo ważną wytyczną, której uwzględnianie jest zawsze konieczne, aby utrzymać dostępność tworzonych treści na tym samym poziomie. O jakiej wytycznej mowa?
Wytyczna 1.3 Możliwość adaptacji
Twórz treści, które mogą być prezentowane na różne sposoby bez utraty informacji czy struktury.
W wielkim skrócie chodzi o to, aby treści były tworzone w taki sposób, w którym informacje w nich dostępne będzie można uzyskać przy użyciu różnych zmysłów.
Na przykład stworzenie nagłówka na stronie wyłącznie przy użyciu innej czcionki i koloru tekstu nie jest zgodne z tą wytyczną, ponieważ wszyscy odbiorcy, którzy nie mogą korzystać ze wzroku nie będą wiedzieć, że jest to nagłówek i jakiego poziomu jest to nagłówek. Prowadzi to do kolejnego wniosku, żeby przy tworzeniu treści stosować metody programowe tam, gdzie to jest możliwe, ponieważ umożliwiają one przekazywanie informacji nie tylko w warstwie wizualnej, ale również innych.
Wytyczna ta, jak wszystkie inne ma oczywiście swoje kryteria sukcesu, które uszczegóławiają jej spełnienie w różnych sytuacjach i przypadkach.
Oto pierwsze kryterium.
Kryterium sukcesu 1.3.1 Informacje i relacje
(Poziom A)
Informacje, struktura oraz relacje między treściami przekazywane poprzez prezentację mogą być odczytane przez program komputerowy lub istnieją w postaci tekstu.
Jak to rozumieć? Celem tego kryterium jest zapewnienie, że informacje wynikające z formatowania wizualnego lub dźwiękowego zostaną zachowane w przypadku zmiany sposobu prezentacji tej treści. Kiedy możemy uznać, że zmieniony jest format prezentacji? Z taką zmianą mamy do czynienia, gdy np. treść jest odczytywana przez czytnik ekranu albo gdy arkusz stylu użytkownika jest zastępowany arkuszem stylu autora.
Widzący użytkownicy postrzegają strukturę, informacje i relacje w treści dzięki różnym wskazówkom wizualnym np. treść nagłówków pisana jest większą i pogrubioną czcionką i oddzielona pustymi liniami od akapitów poprzedzającego i następnego, poszczególne elementy list poprzedzone są wypunktowaniem i często również wcięciem, pola formularzy mogą być pozycjonowane w grupach współdzieląc te same etykiety tekstowe, elementy, które mają wspólną cechę, są zorganizowane w tabelę, w której do zrozumienia niezbędne są relacje komórek dzielących ten sam wiersz lub kolumnę oraz relacja każdej komórki z jej nagłówkiem wiersza i/lub kolumny i wiele, wiele innych.
Programowa implementacja tych relacji i struktur zapewni, że informacje ważne dla pełnego zrozumienia treści będą dostępne dla wszystkich.
Jeżeli takie relacje są dostrzegalne dla jednej grupy użytkowników, to można sprawić, by były takie również dla innych grup użytkowników. Oto przykład treści udostępnianej programowo i wizualnie. jeżeli fragment tekstu będący linkiem jest jednocześnie wyróżniony wizualnie poprzez zmianę czcionki i podkreślenie oraz zastosowano programowe oznaczenie tego fragmentu tekstu jako linku, wtedy użytkownicy niemogący zidentyfikować zmiany czcionki, jej koloru czy podkreślenia i tak otrzymają informację od technologii wspomagającej, że to jest link.
A oto przykład tekstowy.
Jeżeli ceny np. w katalogu sklepu lub na karcie produktu wyszczególnione są kolorem czerwonym, co dostrzegą wszyscy, którzy mogą widzieć kolor czerwony. Ta sama informacja, że jest to cena, a nie jakaś inna wartość liczbowa może być przekazana do użytkowników nierozróżniających kolorów poprzez użycie symbolu waluty przed wartością liczbową np. € 4,55, albo $ 233,45.
Kiedy nie jest możliwe programowe określenie struktur, relacji i informacji, informacja powinna zostać przekazana tekstowo np. pola wymagane w formularzu oznaczone są gwiazdką. W pierwszej kolejności należy stosować programowe metody określania relacji np. listy, tabele, grupy pól formularza, ponieważ przekazują one informację zarówno w warstwie wizualnej jak i do takich technologii wspomagających, jak czytniki ekranu.
Jakie korzyści przynosi spełnienie tego kryterium sukcesu?
To kryterium sukcesu pomaga agentom użytkowników np. czytnikom ekranu lub programom powiększającym wyświetlaną zawartość w dostosowaniu treści dla użytkowników z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
Użytkownicy niewidomi korzystający z czytników ekranu odnoszą korzyści, gdy informacje przekazywane za pomocą koloru są również dostępne w tekście.
Więcej informacji, w tym szczegółów ułatwiających zrozumienie tego kryterium sukcesu WCAG znajdziecie w oficjalnym polskim tłumaczeniu WCAG oraz w dodatkowych zasobach w języku angielskim. W tym ostatnim dostępna jest cała gama technik pozwalających spełnić to i inne kryteria na poziomie wystarczającym oraz niestandardowym. W tych zasobach można znaleźć również wiele technik doradczych ułatwiających udostępnianie treści w sytuacjach nietypowych.
Kryterium sukcesu 1.3.2 Zrozumiała kolejność (Poziom A)
Jeśli kolejność, w jakiej przedstawiona jest treść, ma znaczenie dla zrozumienia treści — prawidłowa kolejność odczytu musi być określona programowo.
Jakie są korzyści ze spełnienia tego kryterium i co jest celem jego spełnienia?
Celem tego kryterium sukcesu jest umożliwienie agentowi użytkownika np. czytnikowi ekranu i przeglądarce internetowej alternatywnego zaprezentowania treści przy jednoczesnym zachowaniu kolejności niezbędnej do prawidłowego odczytania i zrozumienia jej znaczenia. Należy programowo określić co najmniej jedną sekwencje treści, która ma sens.
Treści niespełniające tego kryterium są dezorientujące i mogą wprowadzać w błąd użytkowników technologii wspomagającej, gdy odczyta ona treść w nieprawidłowej kolejności.
Sekwencja jest najistotniejsza zawsze wtedy, kiedy kolejność treści w sekwencji nie może zostać zmieniona bez wpływu na znaczenie tej treści.
Kolejność nie zawsze ma znaczenie. Na przykład nie jest istotna kolejność elementów menu nawigacyjnego na stronie lub kolejność artykułów na stronie, jeżeli nie są one przeplatane. W przypadku tabel, list uporządkowanych kolejność i rozmieszczenie elementów treści ma znaczenie. W przypadku list nieuporządkowanych nie jest to istotne. Na przykład można wymienić na liście nieuporządkowanej elementy specyfikacji jakiegoś urządzenia, a ich kolejność na liście nie ma znaczenia. Natomiast kolejność ma bezwzględne znaczenie na liście numerowanej, gdy np. ponumerowano kilkanaście kroków instrukcji do jakiegoś programu lub urządzenia.
Korzyści ze spełnienia tego kryterium są niewątpliwe w przypadku osób korzystających z technologii wspomagających odczytujących treści na głos. Spełnienie kryterium pozwoli technologii wspomagającej odczytać treść we właściwej kolejności, tak, jakby była prezentowana w formie ustnej.
Kryterium sukcesu 1.3.3 Właściwości zmysłowe (Poziom A)
Instrukcje co do zrozumienia i operowania treścią nie opierają się wyłącznie na właściwościach zmysłowych, takich jak: kształt, rozmiar, wzrokowa lokalizacja, orientacja w przestrzeni lub dźwięk.
Jak spełnić to kryterium sukcesu WCAG i komu ono pomaga
Aby spełnić to kryterium sukcesu, nie należy stosować wyłącznie określeń opierających się o możliwości zmysłowe w nim wymienione. Istnieją osoby, nie tylko niewidome korzystające z czytników ekranu, ale również takie, które nie są w stanie np. dostrzegać prawidłowo kształtów, mają problem z określaniem kierunków w przestrzeni itd.
Zatem instrukcja w rodzaju: „aby zainstalować, kliknij czerwoną strzałkę po prawej stronie” może być niewystarczająca dla części odbiorców.
W takiej sytuacji warto tekstowo opisywać przeznaczenie obiektów np. „kliknij prostokątny przycisk dalej ze strzałką skierowaną w prawo”. W ten sposób, oprócz informacji opartej na właściwościach sensorycznych przekazujemy też bezpośrednią informację tekstową dla wszystkich, którzy nie są wstanie skorzystać ze wskazówek opartych na informacjach zmysłowych.
Kryterium sukcesu 1.3.4 Orientacja (Poziom AA)
Treść nie ogranicza swojego widoku i działania do jednej orientacji wyświetlania, takiej jak pionowa lub pozioma, chyba że określona orientacja wyświetlania jest istotna.
Co jest celem tego kryterium sukcesu WCAG i jak można je spełnić?
Celem tego kryterium sukcesu jest zapewnienie wyświetlania treści w orientacji poziomej lub pionowej preferowanej przez użytkownika. Strony internetowe czy aplikacje zawsze powinny obsługiwać orientację preferowaną lub nawet wymaganą przez użytkownika, a nie wymuszać na użytkowniku konkretne ułożenie ekranu. Na przykład osoby, które mają umieszczone urządzenie na wózku w sposób stały, nie mogą dostosować się do aplikacji czy urządzenia, które tego kryterium nie spełni.
Są oczywiście wyjątki od tej sytuacji np. aplikacja symulująca pianino. Oczywistym jest, że więcej klawiszy wirtualnych zmieści się na urządzeniu wzdłuż dłuższej krawędzi ekranu niż krótszej. Wymuszenie w takiej sytuacji orientacji poziomej wiąże się z poprawą jakości pracy z taką aplikacją.
Natomiast wymuszenie orientacji poziomej przez aplikację w momencie uruchomienia np. filmu wideo na telefonie jest już niezgodne z kryterium orientacji. Użytkownik powinien zawsze mieć możliwość zablokowania orientacji, a aplikacja powinna dostosować się do ustawienia urządzenia. Nieliczne wyjątki takie jak wskazany powyżej przykład aplikacji symulującej pianino powinny uzasadniać rzeczywistą poprawę jakości pracy z nią.
Kryterium sukcesu 1.3.5 określenie pożądanej wartości (poziom AA):
Cel każdego pola zbierającego informacje o użytkowniku może być programowo określony, gdy:
Pole zbierające dane służy celowi określonemu w sekcji Przeznaczenie pól danych w komponentach interfejsu użytkownika oraz
Treść jest implementowana za pomocą technologii obsługującej określanie w polach formularza typu oczekiwanych danych.
Co jest celem tego kryterium sukcesu WCAG?
Celem tego kryterium sukcesu jest zapewnienie, że typ danych wejściowych formularza gromadzących informacje o użytkowniku można określić programistycznie, tak aby programy użytkownika mogły wyodrębnić i przedstawić ten cel użytkownikom przy użyciu różnych modalności. Możliwość programowego deklarowania określonego rodzaju danych oczekiwanych w danym polu ułatwia wypełnianie formularzy, zwłaszcza osobom z niepełnosprawnością poznawczą. Jak to rozumieć? Jeżeli oczekiwana wartość wprowadzana do pola jest możliwa do określenia programistycznie, to programy użytkownika, w tym technologia wspomagająca czy przeglądarka z odpowiednimi rozszerzeniami mogą ułatwić wypełnienie formularza właściwymi danymi we właściwych polach.
Tworzenie formularzy z dbałością o szczegóły związane z określeniem przeznaczenia pola, jego typem itd. Pozwoli w przyszłości skorzystać z np. autouzupełniania w przeglądarce w czasie wypełniania formularzy takich jak formularze rejestracji, kontaktowe, dostawy, zwrotów czy reklamacji
Jakie korzyści przynosi spełnienie tego kryterium sukcesu WCAG?
Osoby z niepełnosprawnością językową i związaną z pamięcią lub niepełnosprawnością, która wpływa na funkcje wykonawcze i podejmowanie decyzji, korzystają z automatycznego wypełniania przez przeglądarkę danych osobowych (takich jak imię i nazwisko lub adres), gdy atrybut autouzupełniania jest używany do spełnienia tego kryterium sukcesu, co oznacza, że informacje nie muszą zostać zapamiętane przez użytkownika.
Osoby z porażeniem mózgowym, udarem, urazem głowy, chorobą związaną z niepełnosprawnością ruchową lub trudnościami w uczeniu się czasami preferują obrazy do komunikacji. Mogą stosować technologię wspomagającą, która dodaje ikony do pól wejściowych, aby wizualnie komunikować przeznaczenie pól.
Osoby z problemami motorycznymi również odnoszą korzyści ze zmniejszenia potrzeby ręcznego wprowadzania danych podczas wypełniania formularzy.
Kryterium sukcesu 1.3.6 Określenie przeznaczenia (Poziom AAA)
W treściach zaimplementowanych przy użyciu języków znaczników przeznaczenie komponentów interfejsu użytkownika ikon i obszarów kluczowych może zostać określone programowo.
Jaki jest cel spełnienia tego kryterium WCAG na najwyższym poziomie zgodności?
Celem tego kryterium sukcesu jest zapewnienie programistycznego określenia przeznaczenia wielu elementów na stronie, tak aby programy użytkownika mogły wyodrębnić i przedstawić to przeznaczenie użytkownikom przy użyciu różnych modalności.
Wielu użytkowników z ograniczonym słownictwem polega na znanych terminach lub symbolach w celu korzystania z sieci. Jednak to, co jest znane jednemu użytkownikowi, może nie być znane drugiemu. Gdy autorzy wskażą przeznaczenie, użytkownicy mogą skorzystać z personalizacji i preferencji użytkownika, aby załadować zestaw znanych im symboli lub słownictwa.
To kryterium sukcesu wymaga od autora programowego powiązania przeznaczenia ikon, regionów i komponentów (takich jak przyciski, łącza i pola), aby programy użytkownika mogły określić cel każdego z nich i dostosować wskaźniki lub terminologię, aby były zrozumiałe dla użytkownika.
Jakie są korzyści ze spełnienia tego kryterium sukcesu?
Osoby, które odnoszą korzyści, mają wiele różnych niepełnosprawności poznawczych, w tym:
Trudności z Pamięcią
Trudności ze Skupieniem uwagi
Trudności Związane z językiem
Trudności z Podejmowaniem decyzji i ich wykonywaniem.
Spełnienie tego kryterium sukcesu pomaga użytkownikom, którzy potrzebują dodatkowego wsparcia lub znajomego interfejsu, w tym:
Znanych dobrze Symboli i grafik
Potrzebują mniejszej liczby funkcji i mniejszego przeciążenia poznawczego
Chcą korzystać ze Skrótów klawiszowych.
Podsumowanie.
Opisaliśmy tutaj pokrótce bardzo ważną wytyczną w kontekście możliwości zapoznawania się z treściami przez osoby z różnymi, w tym sprzężonymi niepełnosprawnościami. Od możliwości adaptacji zależy wiele innych dalszych kroków związanych np. z nauką czy pracą. Nawet, jeżeli wydaje się, że jakiś interfejs czy formularz w programie lub na stronie jest dostępny lub faktycznie jest dostępny na poziomie A, to warto dążyć do jak najwyższego poziomu zgodności z WCAG 2.1 szczególnie w obszarze możliwości adaptacji, ponieważ dostęp do tak dobrze dostępnych treści i aplikacji pozwoli na zmniejszenie wykluczenia cyfrowego osób, które mają wiele barier do pokonania w celu korzystania z tych dóbr.
Szczególnie ważne, ale też równie trudne do wdrożenia są piąte i szóste kryterium sukcesu skonstruowane dla tej wytycznej. Wymagają one ścisłej współpracy programistów, specjalistów od UX (User experience), czyli doświadczenia użytkownika i specjalistów zajmujących się audytowaniem różnych produktów pod kontem zgodności z wCAG czy szerzej pojętej dostępności.
Gdy taka współpraca następuje już na etapie tworzenia strony czy aplikacji, znacznie łatwiej jest później utrzymywać wysoki poziom dostępności takich produktów.
W poprzednim artykule opisaliśmy wytyczną alternatywa tekstowa i związane z nią kryterium sukcesu.
Drugą wytyczną jest ta dotycząca multimediów. Znajdziemy w niej znacznie więcej kryteriów sukcesu niż w pierwszej wytycznej. Zawiera ona kryteria określające różne poziomy zgodności z WCAG, zarówno a, aa, oraz najwyższy aaa.
Postaramy się opisać przykłady, w których warto jest spełnić konkretne kryteria sukcesu dla wytycznej multimedia.
Treść Wytycznej 1.2 Multimedia
Zapewnij rozwiązania alternatywne dla mediów opartych na czasie.
Jedno zdanie, które po przemyśleniu nie jest wcale prostym poleceniem, dlatego też uszczegóławia je tyle kryteriów sukcesu przypisanych do tej wytycznej.
Omówmy teraz wszystkie te kryteria.
Kryterium sukcesu 1.2.1 Tylko audio lub tylko wideo (nagranie)
(Poziom A)
Dla mediów nagranych w systemie tylko audio lub tylko wideo stosuje się następujące zasady, z wyjątkiem sytuacji, kiedy nagranie audio lub wideo jest alternatywą dla tekstu i w taki sposób jest oznaczone:
Alternatywa dla audio
Zapewniona jest alternatywa tekstowa dla nagrań dźwiękowych przedstawiająca tę samą treść, co nagranie audio.
Alternatywa dla wideo
Zapewniona jest alternatywa tekstowa albo audiodeskrypcja dla nagrań zawierających tylko wideo przedstawiająca tę samą treść, co nagranie wideo.
Jak rozumieć i spełnić to kryterium sukcesu na poziomie A?
Chodzi po prostu o to, żeby w przypadku nagrań audio lub wideo zapewnić alternatywny sposób przekazu treści tego nagrania dla osób, które w jego oryginalnej formie nie mają do niego dostępu. W przypadku nagrań audio potrzebna jest alternatywa tekstowa lub przynajmniej streszczenie opisujące to, co w tym nagraniu się znajduje. W przypadku nagrania wideo potrzebna jest audiodeskrypcja lub alternatywa tekstowa pozwalająca zapoznać się z zawartością warstwy wizualnej osobom, które nie mają możliwości oglądania oryginału.
Oczywiście istnieje opisany w kryterium wyjątek dotyczący nagrań, które są oznaczone jako alternatywa dla zawartości tekstowej dla innej treści. Wyjątek ten jest konieczny z tego powodu, że od razu wiadomo, które nagrania są oryginałem, a które są alternatywnym sposobem przekazania innej treści i nie są mylone, w szczególności przez odbiorców treści. Wyjątek ten często powtarza się w kolejnych kryteriach i wytycznych.
Zapewnienie spełnienia tego kryterium przez konkretne treści pozwoli zapoznawać się z nimi nie tylko osobom mającym jedną niepełnosprawność, ale szczególnie tym, którzy mają niepełnosprawności sprzężone np. osoby głuchoniewidome. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby osoby niemające żadnych trudności wybrały najbardziej wygodną dla siebie formę, w jakiej chcą treści odbierać.
Do wszystkich nagrań audio w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz), z wyjątkiem sytuacji, kiedy są one alternatywami dla tekstu i w taki sposób są oznaczone, zapewnione są napisy rozszerzone.
Jakie korzyści przynosi spełnienie tego kryterium sukcesu WCAG?
Dostarczenie napisów rozszerzonych tam, gdzie to możliwe udostępnia treści osobom niesłyszącym. Nienależy mylić napisów rozszerzonych ze zwykłymi napisami np. tłumaczeniem do filmów lub części dialogów w językach obcych. Napisy rozszerzone są zdecydowanie bardziej wymagające, a ich Rolą jest przekazanie osobom, które nie są wstanie usłyszeć dźwięków nie tylko treści słów, ale przede wszystkim opisać tekstowo dźwięki, które są słyszalne w nagraniu np. konferencji prasowej lub filmie albo reportażu. Przykłady takich dźwięków to daleki dźwięk wybuchu, czyjś krzyk. Chodzi o opisanie tych dźwięków, które mają znaczenie dla pełnego zrozumienia oglądanej sceny, a odbiorca treści dźwięków tych nie jest w stanie usłyszeć.
Oczywiście, jak ma to miejsce w innych przypadkach nagrania będące alternatywną formą przekazu informacji i tak oznaczone nie powinny być opatrzone napisami rozszerzonymi.
Kryterium sukcesu 1.2.3 Audiodeskrypcja lub alternatywa tekstowa dla mediów (nagranie)(Poziom A)
Zapewniona jest alternatywa dla multimediów lub audiodeskrypcja dla nagrań wideo w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz), z wyjątkiem sytuacji, kiedy są one alternatywami dla tekstu i w taki sposób są oznaczone.
Jak spełnić to kryterium
Aby je spełnić, należy po prostu umożliwić osobom niewidomym odbiór treści multimedialnych z zawartością wideo. Jak to zrobić? Potrzebna jest audiodeskrybcja opisująca warstwę wizualną. Alternatywnie można też dostarczyć tekstowy opis nagrania. Korzyść z audiodeskrypcji wynika z faktu, że trochę łatwiej ją przygotować. Jej wady, to niestety często brak możliwości wiernego opisu tego, co się dzieje np. w filmie, gdzie jest dużo dialogów. Audiodeskrypcję trzeba wtedy z konieczności ograniczać do fragmentów, w których nie mamy do czynienia z dialogami lub innymi istotnymi dźwiękami.
Natomiast zaletą alternatywy tekstowej jest to, że można pomieścić w niej więcej informacji opisujących konkretne multimedium. W oficjalnych informacjach pomagających zrozumieć WCAG na stronie w3c widnieje informacja, że taka alternatywa tekstowa przypomina trochę scenariusz filmowy i zawiera znacznie więcej informacji niż sama audiodeskrypcja np. transkrypcję, informację o szerszym kontekście wizualnym itd. Wadą tego rozwiązania jest zdecydowanie mniejsza elastyczność w zapoznawaniu się z nim w trakcie np. oglądania reportażu i mniejsza elastyczność ogólna w jego wykorzystaniu.
Kryterium sukcesu 1.2.4 Napisy rozszerzone (na żywo)
(Poziom AA)
Do wszystkich treści audio w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz) przekazywanych na żywo zapewnione są napisy rozszerzone.
Jest to kryterium zgodności na poziomie AA, ponieważ zapewnienie napisów rozszerzonych na żywo jest już zdecydowanie trudniejsze niż stworzenie takich do nagranego, zamkniętego multimedium np. filmu lub podcastu.
Kryterium to jest istotne dla osób niesłyszących i niedosłyszących, ponieważ jego spełnienie umożliwi zapoznanie się z np. transmisją na żywo. Napisy rozszerzone zapewniają opis nie tylko dialogów osób mówiących ale również wszystkich innych istotnych dla pełniejszego odbioru dźwięków związanych z oglądanym na żywo wydarzeniem.
Ważne, aby napisy rozszerzone były dostarczane przez organizatora transmisji na żywo lub wydarzenia, ponieważ to on ma najpełniejszą wiedzę na temat tego, co zaplanowano i co się będzie działo w jego trakcie.
Zapewniona jest audiodeskrypcja dla wszystkich nagrań wideo w multimediach zsynchronizowanych.
Jak spełnić to kryterium?
Twórcy WCAG, tworząc 4 zasady, uszczegóławiające je wytyczne oraz poszczególne, konkretne już w swej istocie kryteria sukcesu na różnych poziomach wiedzą, że okoliczności i możliwości udostępnienia różnych treści są często bardzo zmienne.
W tym przypadku po prostu wyodrębniono sam wymóg dotyczący audiodeskrypcji z kryterium sukcesu 1.2.3 i utworzono to konkretne kryterium.
Kryteria 1.2.3, 1.2.5 oraz opisane później 1.2.7 w pewnym stopniu nakładają się na siebie tak, aby zapewnić możliwość wyboru twórcom treści co do sposobów spełnienia wymagań na minimalnym poziomie.
W kryterium 1.2.5 chodzi po prostu o to, aby zapewnić audiodeskrypcję tam, gdzie treść wizualna nie jest dostępna dla osób niewidomych. Takie informacje można umieszczać np. w przerwach między dialogami lub innymi kwestiami. Audiodeskrypcja uzupełnia informacje i dostarcza tylko takie, których nie zawiera główna ścieżka dźwiękowa, a są one istotne dla dobrego zrozumienia treści np. filmu, reportażu itd.
Jak zatem widzimy, podstawowa różnica między kryteriami 1.2.3 i 1.2.5 jest taka, że w tym drugim nie jest uwzględniona alternatywa tekstowa zawierająca szeroki opis multimedium.
Kryterium sukcesu 1.2.6 Język migowy (nagranie)(Poziom AAA)
Zapewnione jest tłumaczenie w języku migowym wszystkich nagrań audio w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz).
Kryterium wydaje się zrozumiałe w swej istocie. Podobnie, jak audiodeskrypcja spełnia swoją rolę w przypadku osób niewidomych czy niedowidzących, tak tłumaczenie na język migowy zapewnia osobom głuchym i niedosłyszącym dostęp do informacji, która jest przekazywana głównie dźwiękiem np. wykład wspomagany prezentacją. Zastosowanie wyłącznie czystej transkrybcji tekstowej nie oddaje w pełni treści takiego wykładu. Język migowy jest bogatszą formą wyrażania niż sam tekst, można sygnalizować intonację itd. Bywa również, że osoby posługujące się językiem migowym majątrudności z czytaniem podpisów.
Spełnienie tego kryterium sukcesu na trzecim, najwyższym poziomie AAA umożliwi w pełni elastyczny dostęp do treści osobom głuchym i niedosłyszącym, które posługują się językiem migowym.
Jeśli przerwy w ścieżce dźwiękowej nagrania nie pozwalają na zamieszczenie audiodeskrypcji przekazującej sens treści w wystarczającym stopniu, dla wszystkich nagrań wideo w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz) zapewniona jest rozszerzona audiodeskrypcja.
Jak zrozumieć i spełnić to kryterium na trzecim, najwyższym poziomie AAA?
Na ogół jest tak, że zapewnienie audiodeskrypcji wystarczającej do prawidłowego odbioru treści przez osoby niewidome i niedowidzące jest możliwe.
Bywają jednak takie sytuacje, że zamieszczone w przerwach między dialogami lub innymi czynnościami informacje zawarte w audiodeskrypcji w żadnym razie nie wystarczają do poprawnego opisania całej zawartości wideo.
Jak więc zrealizować audiodeskrypcję rozszerzoną?
Trzeba opisywać pojawiające się w warstwie wideo zdarzenia po fakcie, a na czas takiego opisu przerywać odtwarzanie materiału.
Kiedy takie działanie może być konieczne? Może tak być np. w przypadku wykładu, który zawiera dużo skomplikowanych zagadnień, w tym np. obliczenia na tablicach, schematy i rysunki. Osoba prowadząca nie mówi wszystkiego, a tylko opisuje to, co chce przekazać za pomocą schematów. Audiodeskrypcja rozszerzona, w przerwach przeznaczonych na wstrzymanie ma za zadanie uzupełnić np. opisy schematu czy dokładnie przedstawić przykładowe obliczenia tak, aby niewidomy słuchacz miał szansę nadążyć merytorycznie za tempem wykładu i jednocześnie jaknajlepiej zrozumieć jego treść.
Oczywiście wykład, to tylko jeden z wielu przykładów, jakie można napotkać, a w których zastosowanie Audiodeskrypcji rozszerzonej będzie miało głęboki sens.
Kryterium sukcesu 1.2.8 Alternatywa dla mediów (nagranie) (Poziom AAA)
Zapewniona jest alternatywa dla wszystkich nagrań w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz) oraz dla wszystkich nagrań tylko wideo (sam obraz).
To kryterium sukcesu również znajduje się na najwyższym poziomie zgodności z WCAG, ale również wymaga niebagatelnej skrupulatności od twórcy konkretnej treści.
Jak spełnić to kryterium i komu pomoże jego spełnienie?
Jest to kryterium istotne dla osób z połączonymi wieloma różnymi trudnościami np. ze słabym wzrokiem i niedosłuchem, gdy zapoznanie się z zawartością multimedialną jest mocno utrudnione. Jeżeli zostanie spełnione to kryterium sukcesu, to takie osoby będą mogły zapoznać się z zawartością multimedialną.
Należy dostarczyć alternatywę dla mediów opartych na czasie w formie tekstowej. Powinien to być taki wspomniany już wcześniej scenariusz obejmujący nie tylko informacje wizualne, które opisywane są w audiodeskrypcji, ale powinien również zawierać wszystkie czynności wykonywane np. przez aktorów w filmie oraz odzwierciedlać dokładnie kolejność scen i dialogów. W takim opisie alternatywnym należy też zamieścić informacje o dźwiękach, które można usłyszeć w materiale multimedialnym, a także umieścić pełną transkrybcję dialogów, w których biorą udział postaci. W ten sposób osoby, które mają jednoczesne trudności wzrokowe i słuchowe będą mogły zapoznać się z zawartością materiału używając np. linijki brajlowskiej.
Jeżeli multimedium nie ogranicza się tylko do odtwarzania zawartości ale jest interaktywne np. interaktywna prezentacja, to powinno się zapewnić alternatywny sposób interakcji. Mogą to być m. in. hiperłącza służące do wykonywania przewidzianych akcji.
Jeżeli w całości zostały spełnione wszystkie poprzednie kryteria, w szczególności 1.2.3 i 1.2.5, to kryterium 1.2.8 nie wnosi żadnych nowych wymagań.
Kryterium sukcesu 1.2.9 Tylko audio (na żywo) (Poziom AAA)
Zapewniona jest alternatywa dla multimediów przedstawiająca informacje takie same, jak w przekazie tylko audio na żywo.
Spełnienie tego kryterium sukcesu umożliwi osobom niesłyszącym uzyskanie dostępu do treści przekazywanych w formie dźwiękowej np. w czasie takich wydarzeń jak transmisje na żywo, wideokonferencje itd. O ile transkrypcja jest stosunkowo łatwa do wdrożenia w multimediach zamkniętych (ograniczonych w czasie), tak napisy na żywo są już trudniejsze do realizacji. Odzwierciedla to poziom zgodnościz WCAG, jaki przyznano temu kryterium.
Wdrożenie takich napisów na żywo jest możliwe dzięki obecności operatora lub operatorów, którzy będą opisywać to, co się dzieje w warstwie dźwiękowej danego wydarzenia np. przemówienia i ewentualne dźwięki towarzyszące.
Kryterium to nie obejmuje rozmów dwóch lub więcej osób np. na czatach audio. Zakłada się, że strony uczestniczące ustalą najlepszy kanał porozumiewania się dla uczestników, natomiast w przypadku transmisji wydarzeń, najczęściej jednokierunkowych, gdzie nie ma możliwości uzyskania opinii od odbiorcy, napisy nażywo to grono odbiorców z pewnością poszerzą o takie osoby, które są głuche lub mają niedosłuch.
Podsumowanie
Opisaliśmy drugą już wytyczną z WCAG 2.1. tym razem w całości poświęconą multimediom, zarówno tym opartym na czasie, jak i tym nadawanym na żywo.
Wyszczególniono tutaj aż 9 kryteriów sukcesu na wszystkich trzech poziomach zgodności.
Część z nich nakłada się w taki sposób, żeby twórcy treści multimedialnych lub organizatorzy wydarzeń multimedialnych na żywo mogli spełnić kryteria zgodności z WCAG na założonym przez siebie poziomie i przy tym udostępnić swoje treści lub wydarzenia jak największej grupie odbiorców, w tym z różnymi niepełnosprawnościami.
Z dwóch poprzednich artykułów wprowadzających Czytelników w temat dostępności można dowiedzieć się, czym jest WCAG 2.1.
W tym i następnych artykułach dotyczących WCAG , chcemy przybliżyć wszystkim programistom, twórcom treści, ale w szczególności jednak tym, którzy chcą zamówić i współtworzyć dostępną stronę, lecz nie wiedzą jak do tego podejść i nie rozumieją, czym jest WCAG 2.1 w praktyce.
Pierwszą z czterech zasad, grupujących wytyczne w odpowiednim kontekście, jest zasada postrzegalności. Zasygnalizowana została ogólnie już w poprzednim artykule stanowiącym wprowadzenie do dostępności treści internetowych.
Tutaj opiszemy pierwszą wytyczną związaną z zasadą postrzegalności, czyli jak i kiedy zapewnić alternatywę tekstową dla elementów graficznych i innych treści nietekstowych, gdy jest to potrzebne.
Treść wytycznej 1.1.
Zapewnij tekstowe zamienniki wszystkich treści nietekstowych, aby można je było zamienić na inne formy (np. powiększony druk, brajl, mowa syntetyczna, symbole lub prostszy język).
Po jej odczytaniu wydaje się to dość proste, jednak wcale takie nie jest. Istnieją przecież czytniki ekranowe (screenreadery), wyświetlają zawartość również w brajlu itd. Co może być niedostępnego w stronie internetowej, na której jest głównie tekst i tylko część treści jest grafiką? Okazuje się, że bardzo wiele rzeczy można zrobić nie tak, jak trzeba.
Wytyczną tą uszczegóławia kryterium sukcesu, którego spełnienie umożliwia zapewnienie zgodności z WCAG 2.1 na poziomie A w tym konkretnym obszarze treści.
Kryterium sukcesu 1.1.1 treść nietekstowa, zapewnia zgodność na poziomie a.
Oto jego treść:
Wszelkie treści nietekstowe przedstawione użytkownikowi posiadają swoją tekstową alternatywę, która pełni tę samą funkcję, z wyjątkiem sytuacji opisanych poniżej.
Kontrolki użytkownika i wprowadzanie danych przez użytkownika: Jeśli treść nietekstowa jest kontrolką użytkownika lub polem wprowadzania danych, wtedy posiada nazwę opisującą jej przeznaczenie. (Kryterium sukcesu 4.1.2 podaje dodatkowe wymagania dotyczące kontrolek oraz wprowadzania danych przez użytkownika.)
Multimedia: Jeśli treścią nietekstową są media oparte na czasie, wtedy alternatywa tekstowa zawiera przynajmniej opisowe określenie treści nietekstowej. (Wytyczna 1.2 podaje dodatkowe wymagania, jeśli chodzi o media.)
Test: Jeśli treść nietekstowa jest testem lub ćwiczeniem, które utraciłoby swój sens ze względu na przedstawienie tej samej treści w postaci tekstu, wtedy alternatywa w postaci tekstu podawać powinna przynajmniej opis pozwalający zrozumieć przeznaczenie treści nietekstowej.
Odczucie zmysłowe: Jeśli treść nietekstowa ma za zadanie przede wszystkim tworzyć konkretne odczucie zmysłowe, wtedy alternatywa w postaci tekstu jest opisem pozwalającym zrozumieć przeznaczenie treści nietekstowej.
CAPTCHA: Jeśli celem treści nietekstowej jest potwierdzenie, że do treści ma dostęp człowiek, a nie komputer, wtedy dostarcza się alternatywę w postaci tekstu, która identyfikuje oraz opisuje cel treści nietekstowej. Dostarcza się również alternatywnych zabezpieczeń typu CAPTCHA, dostosowanych do różnych możliwości percepcji użytkowników, uwzględniając rozmaite rodzaje niepełnosprawności.
Cele dekoracyjne, formatowanie, treść niewidoczna: Jeśli treść nietekstowa pełni funkcję czysto dekoracyjną, używana jest do formatowania wizualnego lub też nie jest przedstawiana użytkownikowi, powinna być wdrożona w sposób umożliwiający technologiom wspomagającym jej zignorowanie.
Jak rozumieć to kryterium nieabstrakcyjnie, a na konkretnych przykładach, które możemy napotkać w Internecie na co dzień?
W sytuacji, gdy sprawa jest prosta, należy stosować treść kryterium dosłownie np. gdy twórca treści umieszcza na stronie lub w dokumencie obrazek, na którym znajduje się treść istotna dla odbioru całości treści strony internetowej lub dokumentu np. wykres lub inna treść wizualna wymagająca opisu tekstowego, to powinien również umieścić opis w postaci tekstu alternatywnego, który będą mogły odczytać czytniki ekranowe, z których korzystają osoby niewidome.
Jeżeli można, oprócz wykresów np. z wynikami porównawczymi testów dwóch komputerów warto umieścić dane w postaci tabeli, która jest formą bardziej przystępną dla osób niewidomych. Tam, gdzie to możliwe, należy szukać tekstowej alternatywy w takiej formie, która jak najwięcej będzie w stanie przekazać osobie niemogącej skorzystać z treści nietekstowej.
Kryterium to należy stosować , żeby zapewnić możliwość takiego samego dostępu do treści wszystkim tym, którzy z jakiegoś powodu nie mogą odczytać i przyswoić treści nietekstowej.
Nie należy przy tym obawiać się, że tekst alternatywny opisujący zawartość grafiki będzie widoczny na stronie, zepsuje formatowanie wizualne lub coś podobnego, ponieważ umieszczenie go w znacznikach takich jak np. alttext lub longdesc w przypadku dłuższego opisu spowoduje, że tekst etykiety lub długiego opisu obrazu będą mogły odczytywać screenreadery, a osoby niewidome przeglądające utworzoną treść usłyszą treść tej etykiety lub długiego opisu. Gdy nie zostanie zapewniona alternatywa do treści nietekstowej, to nie będą mogły w pełni odczytać treści strony lub dokumentu.
Twórcom stron i programistom może czasem wydawać się, że alternatywa tekstowa dla grafik i innych treści nietekstowych, to coś zbędnego lub coś w rodzaju komentarzy pomagających porządkować kod, identyfikatory dodawanych do strony grafik a tym czasem to bardzo istotne informacje potrzebne przyszłym odbiorcom tworzonych treści.
Przejdźmy teraz do sześciu wyjątków zawartych w treści kryterium sukcesu.
Pierwszy wyjątek mówi o tym, że jeżeli jakaś treść nietekstowa jest też kontrolką użytkownika lub polem wprowadzania danych np. łącze, przycisk, pole edycji, to taka treść nietekstowa powinna posiadać nazwę opisującą przeznaczenie takiej kontrolki.
Gdy łącze obrazu nie będzie zaetykietowane, to niewidomy użytkownik czytnika ekranu usłyszy tylko informację, że element pod kursorem jest łączem graficznym, ale nie dowie się, gdzie to łącze prowadzi. Gdy napotka przycisk, który nie ma nazwy, będzie wiedział, że można wcisnąć ten przycisk, ale nie będzie wiedział, jaka akcja zostanie wykonana po wciśnięciu takiego przycisku. Użytkownik widzący domyśli się oczywiście z łatwością, że stosowny obrazek, który może kliknąć wykona akcję, której się spodziewa po danej kontrolce.
Odwołania do innych wytycznych i kryteriów sukcesu teraz pomijamy, ponieważ w cyklu artykułów o dostępności opiszemy po kolei w sposób dokładny i zrozumiały wszystkie wytyczne i kryteria sukcesu WCAG 2.1.
Drugim wyjątkiem w kryterium sukcesu są nietekstowe treści multimedialne oparte na czasie. Minimalnym wymaganiem jest, aby przynajmniej zapewniono tekstową informację ogólną, co zawiera umieszczony np. film lub plik dźwiękowy. Temat mediów jest uwzględniony w innej wytycznej, więc tutaj nie będziemy wchodzić w szczegóły, wszak pozostały jeszcze 4 wyjątki do opisania.
Trzeci wyjątek mówi o tym, że jeżeli treść nietekstowa musi taka być, ponieważ jej umieszczenie w postaci tekstu straciłoby cel i sens np. ćwiczenie wizualne, to należy zapewnić tekstowy opis zawierający minimum informacji o tym, czym jest umieszczona treść nietekstowa.
Oczywiście jak wcześniej napisaliśmy informacje te będą mogły być odczytywane przez technologie asystujące np. czytniki ekranu, a inni odbiorcy będą widzieć tylko tą treść, którą twórca chce im ukazać, natomiast alternatywny opis przeznaczenia takiej treści nie ukaże się osobom, które tego nie potrzebują.
Czwarty wyjątek dotyczy treści nietekstowych mających na celu przekaz zmysłowy np. gra na flecie lub sztuka wizualna. Osoba głucha nie usłyszy gry na flecie, ale alternatywa tekstowa powinna przynajmniej zawierać informację, co zawiera taka treść nietekstowa.
Punkt piąty, to kolejny ważny wyjątek. Jeżeli treść nietekstowa jest zadaniem CAPTCHA, które jest umieszczone po to, aby zweryfikować, czy z treści korzysta człowiek, a nie komputer, to wtedy alternatywa tekstowa powinna zawierać opis takiej treści nietekstowej np. obrazka z zadaniem CAPTCHA. Jest tu też mowa o tym, że należy zapewnić alternatywne metody rozwiązania zadania CAPTCHA np. zadanie dźwiękowe dla osób słabowidzących i niewidomych.
Tutaj znowu dłużej się zatrzymamy, ponieważ to bardzo często wielki problem dla osób niewidomych. Twórcy witryn i stron chcą dobrze, chcą chronić się przed manipulacją danymi i spamem, umieszczają więc zadania CAPTCHA, aby ochronić zasoby przed botami.
Jednak większość twórców i programistów nigdy nie miała do czynienia i prawdopodobnie mieć nie będzie z osobami niepełnosprawnymi, więc nawet nie przyjdzie im do głowy, żeby umieszczać dźwiękową alternatywę dla obrazkowych zadań CAPTCHA.
Ostatni, szósty już wyjątek mówi o tym, że jeżeli treść nietekstowa pełni rolę dekoracyjną lub w ogóle nie jest prezentowana, stanowiąc jedynie element formatowania wizualnego, to należy ją umieścić w taki sposób, aby technologie asystujące miały możliwość zignorowania takiej treści.
Najlepszym przykładem będą tutaj osoby korzystające z czytników ekranu. Treści niebędące tekstem, które nic nie wnoszą od strony merytorycznej do danego tekstu, powinny być ukryte przed czytelnikiem niewidomym, ponieważ nie będą przeszkadzać w odbiorze pozostałej istotnej treści, zarówno tej tekstowej, jak i tej zapewnionej przez alternatywy dla treści nietekstowej.
Jak spełnić kryterium sukcesu dla wytycznej 1. Alternatywa tekstowa?
Twórcy treści , powinni wiedzieć, że trzeba stosować opisy dla grafik i multimediów, które umieszczamy na stronach, uwzględniając przy tym 6 wyjątków wymagających odmiennego postępowania, a które opisano powyżej.
Można znaleźć całkiem interesujące dyskusje na temat m. in. Tekstu alternatywnego. Jak długi ma być tekst alternatywny? Jak opisywać różne obrazy? Kiedy stosować etykietę alt, a kiedy najlepiej długi opis obrazu?
Na końcu artykułu znajduje się link do publicznej grupy na Facebooku, na której można znaleźć wiele przydatnych wskazówek od ekspertów do spraw dostępności, twórców, a także samemu zadać pytanie czy podzielić się wątpliwościami dotyczącymi dostępności sieci Web.
Programiści, którzy chcą tworzyć dostępne witryny i strony internetowe też znajdą coś dla siebie, w tym przykłady dobrych praktyk przy tworzeniu kodu strony i porady od innych członków grupy, m. in. Ekspertów ds. dostępności, innych twórców stron, zaawansowanych użytkowników niepełnosprawnych.
Istnieje wiele technik programistycznych umożliwiających spełnienie kryterium sukcesu 1.1.1.
Jak sprawdzić, czy na stronie znajdują się treści nietekstowe, które wymagają dodania opisu lub etykiety?
W poprzednim artykule zwróciliśmy uwagę na udział Validatorów i różnych automatycznych systemów weryfikujących dostępność strony. Podkreśliliśmy, że nie można automatycznie zapewnić dostępności, ale można użyć ich do weryfikacji miejsc, które mogą być potencjalnie niedostępne.
Można użyć takiego programu pomocniczego w przypadku chęci sprawdzenia, czy na stronie znajdują się elementy będące treścią nietekstową, które są opisane źle lub wcale nie są opisane.
Często systemy zarządzania treścią dodają losowe etykiety tekstowe, w postaci ciągów cyfr np. do obrazów dodawanych do strony lub witryny. Można użyć takiego Validatora, aby szybko odnaleźć takie miejsca i wprowadzić poprawne etykiety tekstowe.
Istnieją zarówno darmowe, jak i płatne narzędzia tego typu.
Po rejestracji można skorzystać z większej ilości testów niż ma to miejsce w wersji demonstracyjnej, bez logowania.
Są oczywiście inne narzędzia, w tym anglojęzyczne o różnej jakości, użycie jednak kilku z nich, nawet w wersji darmowej może pomóc poprawić sytuację i znaleźć niedostrzegane dotąd problemy ze stroną lub witryną.
Redaktorzy treści też mają coraz łatwiej. W najnowszych wersjach kompilacji Office 2016, od początku w Office 2019 i od dłuższego czasu w Microsoft 365, wcześniej Office 365 znajduje się inspektor dostępności, czyli moduł, który pokazuje różne niespójności lub błędy związane z dostępnością np. niezaetykietowane obrazy w dokumentach pakietu Office.
Wystarczy tylko zwrócić uwagę na dostępność, zacząć ją wdrażać i używać wspomnianych narzędzi jako pomocy, a wdrażanie i utrzymanie dostępności stanie się mniej żmudne i trochę bardziej wygodne.
Podsumowanie
W tym artykule omówiliśmy pierwszą z wytycznych WCAG 2.1 z grupy zasady postrzegalności. Wytyczna ta zawiera tylko jedno kryterium sukcesu, w innych jest tych kryteriów więcej. Opisaliśmy również, jak można wspomóc się dodatkowymi narzędziami w procesie udostępniania treści nietekstowych. W następnym artykule omówimy kolejną wytyczną i kryteria sukcesu dla tej wytycznej.
Jeszcze na sam koniec udostępniamy wspomniane wcześniej źródła.
Grupa publiczna na Facebooku poświęcona dostępności sieci WEB:
