Od kilku dni można już korzystać z polskiej wersji czytnika ekranu JAWS 2022.
Oto kilka najważniejszych informacji na temat nowej wersji Jaws.
– Zakończono wsparcie dla Windows 7 i 8.1. JAWS 2022 można zainstalować tylko na windows 10 i Windows 11. Oczywiście użytkownicy, którzy kupią licencję jaws 2022 będą mogli nadal korzystać z Windows 7 lub 8.1 przy użyciu JAWS 2021 lub wersji wcześniejszych.
– Automatyczne importowanie wszelkich niestandardowych ustawień użytkownika z poprzednich wersji jaws. Gdy instalator Jaws 2022 wykryje w systemie jedną z dwóch poprzednich wersji JAWS wyświetli pole wyboru, którego zaznaczenie spowoduje import wszystkich poprzednich niestandardowych ustawień użytkownika w trybie cichym do JAWS 2022. Importowane mogą zostać ustawienia tylko z dwóch poprzednich wersji JAWS, wcześniejsze nie będą brane pod uwagę. Import nastąpi przy pierwszym automatycznym uruchomieniu jaws 2022, a Jeżeli się powiedzie, po uruchomieniu jaws 2022 konieczne będzie jedynie dostosowanie parametrów uruchamiania jaws. Import w trybie cichym oznacza, że nie będą wyświetlane żadne okna dialogowe z pytaniami jak w poprzednich wersjach np. o wybór wersji jaws, z której ustawienia mają zostać importowane. Odznaczenie tego pola wyboru spowoduje, że Jaws 2022 zostanie uruchomiony z ustawieniami fabrycznymi, bez ich importowania z wcześniejszych wersji programu.
– Nowa opcja Przywróć do ustawień fabrycznych dostępna jest teraz w menu opcje. Gdy użytkownik skorzysta z tej opcji i potwierdzi swój wybór, JAWS usunie wszelkie ustawienia użytkownika i uruchomi się ponownie dokładnie tak, jakby wykonano jego czystą instalację.
– W jaws 2022 dostępny jest teraz rozdzielacz dźwięku. Umożliwia on przesunięcie balansu w ten sposób, że aplikacja komunikacyjna lub odtwarzająca inne dźwięki, z której korzystamy np. Microsoft Teams lub Zoom będzie odtwarzać wszystkie dźwięki w prawym kanale, a synteza mowy JAWS będzie odtwarzana w lewym kanale. O tym, jak skorzystać z tej opcji można przeczytać w pomocy JAWS 2022. Oczywiście funkcja ta nie będzie działać na głośnikach monofonicznych lub pojedynczych słuchawkach mono.
– Jaws posiada teraz nowe warstwowe skróty klawiszowe do zmiany karty dźwiękowej, do której kierowane jest wyjście mowy. Nowy skrót klawiszowy to insert+spacja, a następnie V, i później C. następnie przy pomocy klawiszy strzałek można wybrać urządzenie wyjściowe. Po wybraniu właściwego urządzenia wystarczy wcisnąć Escape, aby opuścić tryb wyboru karty dźwiękowej. Opcja ta jest przydatna szczególnie wtedy, gdy po podłączeniu dodatkowego urządzenia windows przełączy na nie wyjście audio i utracimy dostęp do dźwięków oraz mowy.
– Ulepszenia asystenta głosowego JAWS, niestety nie jest on dostępny w Polsce.
– Jaws może teraz wyświetlać czas na monitorze brajlowskim w miejscu komórek statusu, jeżeli dany monitor brajlowski takie komórki statusu posiada.
– Profile brajlowskie powstały w podobnym celu, jak profile głosowe. Ułatwiają one szybkie przełączanie języka zarówno wejścia jak i wyjścia brajla. Można skonfigurować automatyczne przełączanie między językami, można też wybrać domyślny, podstawowy profil wybierany w czasie uruchomienia jaws. Więcej o tej istotnej dla użytkowników aktywnie korzystających z brajla nowości znaleźć można w pomocy programu.
– poprawiono wydajność JAWS w programach pakietu Office z pakietu Microsoft 365. Poprawę tę można odczuć np. na liście wiadomości programu Outlook lub podczas poruszania się po dokumentach programu Word.
– dostępne są nowe skrypty dla Corel WordPerfect 2021.
– kolejne ulepszenia edycji tekstu w dokumentach Google.
– dodano nowe opcje w szybkich ustawieniach dla programu Outlook 365.
– Opcje dostosuj widok listy nie mają już zastosowania na listach programu Outlook takich jak listy wiadomości, zadań czy terminów w kalendarzu.
– Poprawiono odczytywanie nowych stron w czasie nawigacji po kartach w Microsoft Edge i Google Chrome.
Nowości jest oczywiście nieco więcej. Zostały one też opisane na stronie polskiego dystrybutora Jawsa. My wymieniamy tylko te najważniejsze. Z każdą nową wersją będą pojawiać się również kolejne zmiany.
Pobierz Jaws 2022 po polsku
Program jaws w polskiej wersji językowej można pobrać ze strony firmy Altix. Dostępna jest wersja 32-bitowa i 64-bitowa.
W poprzednim artykule opisaliśmy wytyczną alternatywa tekstowa i związane z nią kryterium sukcesu.
Drugą wytyczną jest ta dotycząca multimediów. Znajdziemy w niej znacznie więcej kryteriów sukcesu niż w pierwszej wytycznej. Zawiera ona kryteria określające różne poziomy zgodności z WCAG, zarówno a, aa, oraz najwyższy aaa.
Postaramy się opisać przykłady, w których warto jest spełnić konkretne kryteria sukcesu dla wytycznej multimedia.
Treść Wytycznej 1.2 Multimedia
Zapewnij rozwiązania alternatywne dla mediów opartych na czasie.
Jedno zdanie, które po przemyśleniu nie jest wcale prostym poleceniem, dlatego też uszczegóławia je tyle kryteriów sukcesu przypisanych do tej wytycznej.
Omówmy teraz wszystkie te kryteria.
Kryterium sukcesu 1.2.1 Tylko audio lub tylko wideo (nagranie)
(Poziom A)
Dla mediów nagranych w systemie tylko audio lub tylko wideo stosuje się następujące zasady, z wyjątkiem sytuacji, kiedy nagranie audio lub wideo jest alternatywą dla tekstu i w taki sposób jest oznaczone:
Alternatywa dla audio
Zapewniona jest alternatywa tekstowa dla nagrań dźwiękowych przedstawiająca tę samą treść, co nagranie audio.
Alternatywa dla wideo
Zapewniona jest alternatywa tekstowa albo audiodeskrypcja dla nagrań zawierających tylko wideo przedstawiająca tę samą treść, co nagranie wideo.
Jak rozumieć i spełnić to kryterium sukcesu na poziomie A?
Chodzi po prostu o to, żeby w przypadku nagrań audio lub wideo zapewnić alternatywny sposób przekazu treści tego nagrania dla osób, które w jego oryginalnej formie nie mają do niego dostępu. W przypadku nagrań audio potrzebna jest alternatywa tekstowa lub przynajmniej streszczenie opisujące to, co w tym nagraniu się znajduje. W przypadku nagrania wideo potrzebna jest audiodeskrypcja lub alternatywa tekstowa pozwalająca zapoznać się z zawartością warstwy wizualnej osobom, które nie mają możliwości oglądania oryginału.
Oczywiście istnieje opisany w kryterium wyjątek dotyczący nagrań, które są oznaczone jako alternatywa dla zawartości tekstowej dla innej treści. Wyjątek ten jest konieczny z tego powodu, że od razu wiadomo, które nagrania są oryginałem, a które są alternatywnym sposobem przekazania innej treści i nie są mylone, w szczególności przez odbiorców treści. Wyjątek ten często powtarza się w kolejnych kryteriach i wytycznych.
Zapewnienie spełnienia tego kryterium przez konkretne treści pozwoli zapoznawać się z nimi nie tylko osobom mającym jedną niepełnosprawność, ale szczególnie tym, którzy mają niepełnosprawności sprzężone np. osoby głuchoniewidome. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby osoby niemające żadnych trudności wybrały najbardziej wygodną dla siebie formę, w jakiej chcą treści odbierać.
Do wszystkich nagrań audio w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz), z wyjątkiem sytuacji, kiedy są one alternatywami dla tekstu i w taki sposób są oznaczone, zapewnione są napisy rozszerzone.
Jakie korzyści przynosi spełnienie tego kryterium sukcesu WCAG?
Dostarczenie napisów rozszerzonych tam, gdzie to możliwe udostępnia treści osobom niesłyszącym. Nienależy mylić napisów rozszerzonych ze zwykłymi napisami np. tłumaczeniem do filmów lub części dialogów w językach obcych. Napisy rozszerzone są zdecydowanie bardziej wymagające, a ich Rolą jest przekazanie osobom, które nie są wstanie usłyszeć dźwięków nie tylko treści słów, ale przede wszystkim opisać tekstowo dźwięki, które są słyszalne w nagraniu np. konferencji prasowej lub filmie albo reportażu. Przykłady takich dźwięków to daleki dźwięk wybuchu, czyjś krzyk. Chodzi o opisanie tych dźwięków, które mają znaczenie dla pełnego zrozumienia oglądanej sceny, a odbiorca treści dźwięków tych nie jest w stanie usłyszeć.
Oczywiście, jak ma to miejsce w innych przypadkach nagrania będące alternatywną formą przekazu informacji i tak oznaczone nie powinny być opatrzone napisami rozszerzonymi.
Kryterium sukcesu 1.2.3 Audiodeskrypcja lub alternatywa tekstowa dla mediów (nagranie)(Poziom A)
Zapewniona jest alternatywa dla multimediów lub audiodeskrypcja dla nagrań wideo w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz), z wyjątkiem sytuacji, kiedy są one alternatywami dla tekstu i w taki sposób są oznaczone.
Jak spełnić to kryterium
Aby je spełnić, należy po prostu umożliwić osobom niewidomym odbiór treści multimedialnych z zawartością wideo. Jak to zrobić? Potrzebna jest audiodeskrybcja opisująca warstwę wizualną. Alternatywnie można też dostarczyć tekstowy opis nagrania. Korzyść z audiodeskrypcji wynika z faktu, że trochę łatwiej ją przygotować. Jej wady, to niestety często brak możliwości wiernego opisu tego, co się dzieje np. w filmie, gdzie jest dużo dialogów. Audiodeskrypcję trzeba wtedy z konieczności ograniczać do fragmentów, w których nie mamy do czynienia z dialogami lub innymi istotnymi dźwiękami.
Natomiast zaletą alternatywy tekstowej jest to, że można pomieścić w niej więcej informacji opisujących konkretne multimedium. W oficjalnych informacjach pomagających zrozumieć WCAG na stronie w3c widnieje informacja, że taka alternatywa tekstowa przypomina trochę scenariusz filmowy i zawiera znacznie więcej informacji niż sama audiodeskrypcja np. transkrypcję, informację o szerszym kontekście wizualnym itd. Wadą tego rozwiązania jest zdecydowanie mniejsza elastyczność w zapoznawaniu się z nim w trakcie np. oglądania reportażu i mniejsza elastyczność ogólna w jego wykorzystaniu.
Kryterium sukcesu 1.2.4 Napisy rozszerzone (na żywo)
(Poziom AA)
Do wszystkich treści audio w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz) przekazywanych na żywo zapewnione są napisy rozszerzone.
Jest to kryterium zgodności na poziomie AA, ponieważ zapewnienie napisów rozszerzonych na żywo jest już zdecydowanie trudniejsze niż stworzenie takich do nagranego, zamkniętego multimedium np. filmu lub podcastu.
Kryterium to jest istotne dla osób niesłyszących i niedosłyszących, ponieważ jego spełnienie umożliwi zapoznanie się z np. transmisją na żywo. Napisy rozszerzone zapewniają opis nie tylko dialogów osób mówiących ale również wszystkich innych istotnych dla pełniejszego odbioru dźwięków związanych z oglądanym na żywo wydarzeniem.
Ważne, aby napisy rozszerzone były dostarczane przez organizatora transmisji na żywo lub wydarzenia, ponieważ to on ma najpełniejszą wiedzę na temat tego, co zaplanowano i co się będzie działo w jego trakcie.
Zapewniona jest audiodeskrypcja dla wszystkich nagrań wideo w multimediach zsynchronizowanych.
Jak spełnić to kryterium?
Twórcy WCAG, tworząc 4 zasady, uszczegóławiające je wytyczne oraz poszczególne, konkretne już w swej istocie kryteria sukcesu na różnych poziomach wiedzą, że okoliczności i możliwości udostępnienia różnych treści są często bardzo zmienne.
W tym przypadku po prostu wyodrębniono sam wymóg dotyczący audiodeskrypcji z kryterium sukcesu 1.2.3 i utworzono to konkretne kryterium.
Kryteria 1.2.3, 1.2.5 oraz opisane później 1.2.7 w pewnym stopniu nakładają się na siebie tak, aby zapewnić możliwość wyboru twórcom treści co do sposobów spełnienia wymagań na minimalnym poziomie.
W kryterium 1.2.5 chodzi po prostu o to, aby zapewnić audiodeskrypcję tam, gdzie treść wizualna nie jest dostępna dla osób niewidomych. Takie informacje można umieszczać np. w przerwach między dialogami lub innymi kwestiami. Audiodeskrypcja uzupełnia informacje i dostarcza tylko takie, których nie zawiera główna ścieżka dźwiękowa, a są one istotne dla dobrego zrozumienia treści np. filmu, reportażu itd.
Jak zatem widzimy, podstawowa różnica między kryteriami 1.2.3 i 1.2.5 jest taka, że w tym drugim nie jest uwzględniona alternatywa tekstowa zawierająca szeroki opis multimedium.
Kryterium sukcesu 1.2.6 Język migowy (nagranie)(Poziom AAA)
Zapewnione jest tłumaczenie w języku migowym wszystkich nagrań audio w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz).
Kryterium wydaje się zrozumiałe w swej istocie. Podobnie, jak audiodeskrypcja spełnia swoją rolę w przypadku osób niewidomych czy niedowidzących, tak tłumaczenie na język migowy zapewnia osobom głuchym i niedosłyszącym dostęp do informacji, która jest przekazywana głównie dźwiękiem np. wykład wspomagany prezentacją. Zastosowanie wyłącznie czystej transkrybcji tekstowej nie oddaje w pełni treści takiego wykładu. Język migowy jest bogatszą formą wyrażania niż sam tekst, można sygnalizować intonację itd. Bywa również, że osoby posługujące się językiem migowym majątrudności z czytaniem podpisów.
Spełnienie tego kryterium sukcesu na trzecim, najwyższym poziomie AAA umożliwi w pełni elastyczny dostęp do treści osobom głuchym i niedosłyszącym, które posługują się językiem migowym.
Jeśli przerwy w ścieżce dźwiękowej nagrania nie pozwalają na zamieszczenie audiodeskrypcji przekazującej sens treści w wystarczającym stopniu, dla wszystkich nagrań wideo w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz) zapewniona jest rozszerzona audiodeskrypcja.
Jak zrozumieć i spełnić to kryterium na trzecim, najwyższym poziomie AAA?
Na ogół jest tak, że zapewnienie audiodeskrypcji wystarczającej do prawidłowego odbioru treści przez osoby niewidome i niedowidzące jest możliwe.
Bywają jednak takie sytuacje, że zamieszczone w przerwach między dialogami lub innymi czynnościami informacje zawarte w audiodeskrypcji w żadnym razie nie wystarczają do poprawnego opisania całej zawartości wideo.
Jak więc zrealizować audiodeskrypcję rozszerzoną?
Trzeba opisywać pojawiające się w warstwie wideo zdarzenia po fakcie, a na czas takiego opisu przerywać odtwarzanie materiału.
Kiedy takie działanie może być konieczne? Może tak być np. w przypadku wykładu, który zawiera dużo skomplikowanych zagadnień, w tym np. obliczenia na tablicach, schematy i rysunki. Osoba prowadząca nie mówi wszystkiego, a tylko opisuje to, co chce przekazać za pomocą schematów. Audiodeskrypcja rozszerzona, w przerwach przeznaczonych na wstrzymanie ma za zadanie uzupełnić np. opisy schematu czy dokładnie przedstawić przykładowe obliczenia tak, aby niewidomy słuchacz miał szansę nadążyć merytorycznie za tempem wykładu i jednocześnie jaknajlepiej zrozumieć jego treść.
Oczywiście wykład, to tylko jeden z wielu przykładów, jakie można napotkać, a w których zastosowanie Audiodeskrypcji rozszerzonej będzie miało głęboki sens.
Kryterium sukcesu 1.2.8 Alternatywa dla mediów (nagranie) (Poziom AAA)
Zapewniona jest alternatywa dla wszystkich nagrań w multimediach zsynchronizowanych (dźwięk i obraz) oraz dla wszystkich nagrań tylko wideo (sam obraz).
To kryterium sukcesu również znajduje się na najwyższym poziomie zgodności z WCAG, ale również wymaga niebagatelnej skrupulatności od twórcy konkretnej treści.
Jak spełnić to kryterium i komu pomoże jego spełnienie?
Jest to kryterium istotne dla osób z połączonymi wieloma różnymi trudnościami np. ze słabym wzrokiem i niedosłuchem, gdy zapoznanie się z zawartością multimedialną jest mocno utrudnione. Jeżeli zostanie spełnione to kryterium sukcesu, to takie osoby będą mogły zapoznać się z zawartością multimedialną.
Należy dostarczyć alternatywę dla mediów opartych na czasie w formie tekstowej. Powinien to być taki wspomniany już wcześniej scenariusz obejmujący nie tylko informacje wizualne, które opisywane są w audiodeskrypcji, ale powinien również zawierać wszystkie czynności wykonywane np. przez aktorów w filmie oraz odzwierciedlać dokładnie kolejność scen i dialogów. W takim opisie alternatywnym należy też zamieścić informacje o dźwiękach, które można usłyszeć w materiale multimedialnym, a także umieścić pełną transkrybcję dialogów, w których biorą udział postaci. W ten sposób osoby, które mają jednoczesne trudności wzrokowe i słuchowe będą mogły zapoznać się z zawartością materiału używając np. linijki brajlowskiej.
Jeżeli multimedium nie ogranicza się tylko do odtwarzania zawartości ale jest interaktywne np. interaktywna prezentacja, to powinno się zapewnić alternatywny sposób interakcji. Mogą to być m. in. hiperłącza służące do wykonywania przewidzianych akcji.
Jeżeli w całości zostały spełnione wszystkie poprzednie kryteria, w szczególności 1.2.3 i 1.2.5, to kryterium 1.2.8 nie wnosi żadnych nowych wymagań.
Kryterium sukcesu 1.2.9 Tylko audio (na żywo) (Poziom AAA)
Zapewniona jest alternatywa dla multimediów przedstawiająca informacje takie same, jak w przekazie tylko audio na żywo.
Spełnienie tego kryterium sukcesu umożliwi osobom niesłyszącym uzyskanie dostępu do treści przekazywanych w formie dźwiękowej np. w czasie takich wydarzeń jak transmisje na żywo, wideokonferencje itd. O ile transkrypcja jest stosunkowo łatwa do wdrożenia w multimediach zamkniętych (ograniczonych w czasie), tak napisy na żywo są już trudniejsze do realizacji. Odzwierciedla to poziom zgodnościz WCAG, jaki przyznano temu kryterium.
Wdrożenie takich napisów na żywo jest możliwe dzięki obecności operatora lub operatorów, którzy będą opisywać to, co się dzieje w warstwie dźwiękowej danego wydarzenia np. przemówienia i ewentualne dźwięki towarzyszące.
Kryterium to nie obejmuje rozmów dwóch lub więcej osób np. na czatach audio. Zakłada się, że strony uczestniczące ustalą najlepszy kanał porozumiewania się dla uczestników, natomiast w przypadku transmisji wydarzeń, najczęściej jednokierunkowych, gdzie nie ma możliwości uzyskania opinii od odbiorcy, napisy nażywo to grono odbiorców z pewnością poszerzą o takie osoby, które są głuche lub mają niedosłuch.
Podsumowanie
Opisaliśmy drugą już wytyczną z WCAG 2.1. tym razem w całości poświęconą multimediom, zarówno tym opartym na czasie, jak i tym nadawanym na żywo.
Wyszczególniono tutaj aż 9 kryteriów sukcesu na wszystkich trzech poziomach zgodności.
Część z nich nakłada się w taki sposób, żeby twórcy treści multimedialnych lub organizatorzy wydarzeń multimedialnych na żywo mogli spełnić kryteria zgodności z WCAG na założonym przez siebie poziomie i przy tym udostępnić swoje treści lub wydarzenia jak największej grupie odbiorców, w tym z różnymi niepełnosprawnościami.
Z dwóch poprzednich artykułów wprowadzających Czytelników w temat dostępności można dowiedzieć się, czym jest WCAG 2.1.
W tym i następnych artykułach dotyczących WCAG , chcemy przybliżyć wszystkim programistom, twórcom treści, ale w szczególności jednak tym, którzy chcą zamówić i współtworzyć dostępną stronę, lecz nie wiedzą jak do tego podejść i nie rozumieją, czym jest WCAG 2.1 w praktyce.
Pierwszą z czterech zasad, grupujących wytyczne w odpowiednim kontekście, jest zasada postrzegalności. Zasygnalizowana została ogólnie już w poprzednim artykule stanowiącym wprowadzenie do dostępności treści internetowych.
Tutaj opiszemy pierwszą wytyczną związaną z zasadą postrzegalności, czyli jak i kiedy zapewnić alternatywę tekstową dla elementów graficznych i innych treści nietekstowych, gdy jest to potrzebne.
Treść wytycznej 1.1.
Zapewnij tekstowe zamienniki wszystkich treści nietekstowych, aby można je było zamienić na inne formy (np. powiększony druk, brajl, mowa syntetyczna, symbole lub prostszy język).
Po jej odczytaniu wydaje się to dość proste, jednak wcale takie nie jest. Istnieją przecież czytniki ekranowe (screenreadery), wyświetlają zawartość również w brajlu itd. Co może być niedostępnego w stronie internetowej, na której jest głównie tekst i tylko część treści jest grafiką? Okazuje się, że bardzo wiele rzeczy można zrobić nie tak, jak trzeba.
Wytyczną tą uszczegóławia kryterium sukcesu, którego spełnienie umożliwia zapewnienie zgodności z WCAG 2.1 na poziomie A w tym konkretnym obszarze treści.
Kryterium sukcesu 1.1.1 treść nietekstowa, zapewnia zgodność na poziomie a.
Oto jego treść:
Wszelkie treści nietekstowe przedstawione użytkownikowi posiadają swoją tekstową alternatywę, która pełni tę samą funkcję, z wyjątkiem sytuacji opisanych poniżej.
Kontrolki użytkownika i wprowadzanie danych przez użytkownika: Jeśli treść nietekstowa jest kontrolką użytkownika lub polem wprowadzania danych, wtedy posiada nazwę opisującą jej przeznaczenie. (Kryterium sukcesu 4.1.2 podaje dodatkowe wymagania dotyczące kontrolek oraz wprowadzania danych przez użytkownika.)
Multimedia: Jeśli treścią nietekstową są media oparte na czasie, wtedy alternatywa tekstowa zawiera przynajmniej opisowe określenie treści nietekstowej. (Wytyczna 1.2 podaje dodatkowe wymagania, jeśli chodzi o media.)
Test: Jeśli treść nietekstowa jest testem lub ćwiczeniem, które utraciłoby swój sens ze względu na przedstawienie tej samej treści w postaci tekstu, wtedy alternatywa w postaci tekstu podawać powinna przynajmniej opis pozwalający zrozumieć przeznaczenie treści nietekstowej.
Odczucie zmysłowe: Jeśli treść nietekstowa ma za zadanie przede wszystkim tworzyć konkretne odczucie zmysłowe, wtedy alternatywa w postaci tekstu jest opisem pozwalającym zrozumieć przeznaczenie treści nietekstowej.
CAPTCHA: Jeśli celem treści nietekstowej jest potwierdzenie, że do treści ma dostęp człowiek, a nie komputer, wtedy dostarcza się alternatywę w postaci tekstu, która identyfikuje oraz opisuje cel treści nietekstowej. Dostarcza się również alternatywnych zabezpieczeń typu CAPTCHA, dostosowanych do różnych możliwości percepcji użytkowników, uwzględniając rozmaite rodzaje niepełnosprawności.
Cele dekoracyjne, formatowanie, treść niewidoczna: Jeśli treść nietekstowa pełni funkcję czysto dekoracyjną, używana jest do formatowania wizualnego lub też nie jest przedstawiana użytkownikowi, powinna być wdrożona w sposób umożliwiający technologiom wspomagającym jej zignorowanie.
Jak rozumieć to kryterium nieabstrakcyjnie, a na konkretnych przykładach, które możemy napotkać w Internecie na co dzień?
W sytuacji, gdy sprawa jest prosta, należy stosować treść kryterium dosłownie np. gdy twórca treści umieszcza na stronie lub w dokumencie obrazek, na którym znajduje się treść istotna dla odbioru całości treści strony internetowej lub dokumentu np. wykres lub inna treść wizualna wymagająca opisu tekstowego, to powinien również umieścić opis w postaci tekstu alternatywnego, który będą mogły odczytać czytniki ekranowe, z których korzystają osoby niewidome.
Jeżeli można, oprócz wykresów np. z wynikami porównawczymi testów dwóch komputerów warto umieścić dane w postaci tabeli, która jest formą bardziej przystępną dla osób niewidomych. Tam, gdzie to możliwe, należy szukać tekstowej alternatywy w takiej formie, która jak najwięcej będzie w stanie przekazać osobie niemogącej skorzystać z treści nietekstowej.
Kryterium to należy stosować , żeby zapewnić możliwość takiego samego dostępu do treści wszystkim tym, którzy z jakiegoś powodu nie mogą odczytać i przyswoić treści nietekstowej.
Nie należy przy tym obawiać się, że tekst alternatywny opisujący zawartość grafiki będzie widoczny na stronie, zepsuje formatowanie wizualne lub coś podobnego, ponieważ umieszczenie go w znacznikach takich jak np. alttext lub longdesc w przypadku dłuższego opisu spowoduje, że tekst etykiety lub długiego opisu obrazu będą mogły odczytywać screenreadery, a osoby niewidome przeglądające utworzoną treść usłyszą treść tej etykiety lub długiego opisu. Gdy nie zostanie zapewniona alternatywa do treści nietekstowej, to nie będą mogły w pełni odczytać treści strony lub dokumentu.
Twórcom stron i programistom może czasem wydawać się, że alternatywa tekstowa dla grafik i innych treści nietekstowych, to coś zbędnego lub coś w rodzaju komentarzy pomagających porządkować kod, identyfikatory dodawanych do strony grafik a tym czasem to bardzo istotne informacje potrzebne przyszłym odbiorcom tworzonych treści.
Przejdźmy teraz do sześciu wyjątków zawartych w treści kryterium sukcesu.
Pierwszy wyjątek mówi o tym, że jeżeli jakaś treść nietekstowa jest też kontrolką użytkownika lub polem wprowadzania danych np. łącze, przycisk, pole edycji, to taka treść nietekstowa powinna posiadać nazwę opisującą przeznaczenie takiej kontrolki.
Gdy łącze obrazu nie będzie zaetykietowane, to niewidomy użytkownik czytnika ekranu usłyszy tylko informację, że element pod kursorem jest łączem graficznym, ale nie dowie się, gdzie to łącze prowadzi. Gdy napotka przycisk, który nie ma nazwy, będzie wiedział, że można wcisnąć ten przycisk, ale nie będzie wiedział, jaka akcja zostanie wykonana po wciśnięciu takiego przycisku. Użytkownik widzący domyśli się oczywiście z łatwością, że stosowny obrazek, który może kliknąć wykona akcję, której się spodziewa po danej kontrolce.
Odwołania do innych wytycznych i kryteriów sukcesu teraz pomijamy, ponieważ w cyklu artykułów o dostępności opiszemy po kolei w sposób dokładny i zrozumiały wszystkie wytyczne i kryteria sukcesu WCAG 2.1.
Drugim wyjątkiem w kryterium sukcesu są nietekstowe treści multimedialne oparte na czasie. Minimalnym wymaganiem jest, aby przynajmniej zapewniono tekstową informację ogólną, co zawiera umieszczony np. film lub plik dźwiękowy. Temat mediów jest uwzględniony w innej wytycznej, więc tutaj nie będziemy wchodzić w szczegóły, wszak pozostały jeszcze 4 wyjątki do opisania.
Trzeci wyjątek mówi o tym, że jeżeli treść nietekstowa musi taka być, ponieważ jej umieszczenie w postaci tekstu straciłoby cel i sens np. ćwiczenie wizualne, to należy zapewnić tekstowy opis zawierający minimum informacji o tym, czym jest umieszczona treść nietekstowa.
Oczywiście jak wcześniej napisaliśmy informacje te będą mogły być odczytywane przez technologie asystujące np. czytniki ekranu, a inni odbiorcy będą widzieć tylko tą treść, którą twórca chce im ukazać, natomiast alternatywny opis przeznaczenia takiej treści nie ukaże się osobom, które tego nie potrzebują.
Czwarty wyjątek dotyczy treści nietekstowych mających na celu przekaz zmysłowy np. gra na flecie lub sztuka wizualna. Osoba głucha nie usłyszy gry na flecie, ale alternatywa tekstowa powinna przynajmniej zawierać informację, co zawiera taka treść nietekstowa.
Punkt piąty, to kolejny ważny wyjątek. Jeżeli treść nietekstowa jest zadaniem CAPTCHA, które jest umieszczone po to, aby zweryfikować, czy z treści korzysta człowiek, a nie komputer, to wtedy alternatywa tekstowa powinna zawierać opis takiej treści nietekstowej np. obrazka z zadaniem CAPTCHA. Jest tu też mowa o tym, że należy zapewnić alternatywne metody rozwiązania zadania CAPTCHA np. zadanie dźwiękowe dla osób słabowidzących i niewidomych.
Tutaj znowu dłużej się zatrzymamy, ponieważ to bardzo często wielki problem dla osób niewidomych. Twórcy witryn i stron chcą dobrze, chcą chronić się przed manipulacją danymi i spamem, umieszczają więc zadania CAPTCHA, aby ochronić zasoby przed botami.
Jednak większość twórców i programistów nigdy nie miała do czynienia i prawdopodobnie mieć nie będzie z osobami niepełnosprawnymi, więc nawet nie przyjdzie im do głowy, żeby umieszczać dźwiękową alternatywę dla obrazkowych zadań CAPTCHA.
Ostatni, szósty już wyjątek mówi o tym, że jeżeli treść nietekstowa pełni rolę dekoracyjną lub w ogóle nie jest prezentowana, stanowiąc jedynie element formatowania wizualnego, to należy ją umieścić w taki sposób, aby technologie asystujące miały możliwość zignorowania takiej treści.
Najlepszym przykładem będą tutaj osoby korzystające z czytników ekranu. Treści niebędące tekstem, które nic nie wnoszą od strony merytorycznej do danego tekstu, powinny być ukryte przed czytelnikiem niewidomym, ponieważ nie będą przeszkadzać w odbiorze pozostałej istotnej treści, zarówno tej tekstowej, jak i tej zapewnionej przez alternatywy dla treści nietekstowej.
Jak spełnić kryterium sukcesu dla wytycznej 1. Alternatywa tekstowa?
Twórcy treści , powinni wiedzieć, że trzeba stosować opisy dla grafik i multimediów, które umieszczamy na stronach, uwzględniając przy tym 6 wyjątków wymagających odmiennego postępowania, a które opisano powyżej.
Można znaleźć całkiem interesujące dyskusje na temat m. in. Tekstu alternatywnego. Jak długi ma być tekst alternatywny? Jak opisywać różne obrazy? Kiedy stosować etykietę alt, a kiedy najlepiej długi opis obrazu?
Na końcu artykułu znajduje się link do publicznej grupy na Facebooku, na której można znaleźć wiele przydatnych wskazówek od ekspertów do spraw dostępności, twórców, a także samemu zadać pytanie czy podzielić się wątpliwościami dotyczącymi dostępności sieci Web.
Programiści, którzy chcą tworzyć dostępne witryny i strony internetowe też znajdą coś dla siebie, w tym przykłady dobrych praktyk przy tworzeniu kodu strony i porady od innych członków grupy, m. in. Ekspertów ds. dostępności, innych twórców stron, zaawansowanych użytkowników niepełnosprawnych.
Istnieje wiele technik programistycznych umożliwiających spełnienie kryterium sukcesu 1.1.1.
Jak sprawdzić, czy na stronie znajdują się treści nietekstowe, które wymagają dodania opisu lub etykiety?
W poprzednim artykule zwróciliśmy uwagę na udział Validatorów i różnych automatycznych systemów weryfikujących dostępność strony. Podkreśliliśmy, że nie można automatycznie zapewnić dostępności, ale można użyć ich do weryfikacji miejsc, które mogą być potencjalnie niedostępne.
Można użyć takiego programu pomocniczego w przypadku chęci sprawdzenia, czy na stronie znajdują się elementy będące treścią nietekstową, które są opisane źle lub wcale nie są opisane.
Często systemy zarządzania treścią dodają losowe etykiety tekstowe, w postaci ciągów cyfr np. do obrazów dodawanych do strony lub witryny. Można użyć takiego Validatora, aby szybko odnaleźć takie miejsca i wprowadzić poprawne etykiety tekstowe.
Istnieją zarówno darmowe, jak i płatne narzędzia tego typu.
Po rejestracji można skorzystać z większej ilości testów niż ma to miejsce w wersji demonstracyjnej, bez logowania.
Są oczywiście inne narzędzia, w tym anglojęzyczne o różnej jakości, użycie jednak kilku z nich, nawet w wersji darmowej może pomóc poprawić sytuację i znaleźć niedostrzegane dotąd problemy ze stroną lub witryną.
Redaktorzy treści też mają coraz łatwiej. W najnowszych wersjach kompilacji Office 2016, od początku w Office 2019 i od dłuższego czasu w Microsoft 365, wcześniej Office 365 znajduje się inspektor dostępności, czyli moduł, który pokazuje różne niespójności lub błędy związane z dostępnością np. niezaetykietowane obrazy w dokumentach pakietu Office.
Wystarczy tylko zwrócić uwagę na dostępność, zacząć ją wdrażać i używać wspomnianych narzędzi jako pomocy, a wdrażanie i utrzymanie dostępności stanie się mniej żmudne i trochę bardziej wygodne.
Podsumowanie
W tym artykule omówiliśmy pierwszą z wytycznych WCAG 2.1 z grupy zasady postrzegalności. Wytyczna ta zawiera tylko jedno kryterium sukcesu, w innych jest tych kryteriów więcej. Opisaliśmy również, jak można wspomóc się dodatkowymi narzędziami w procesie udostępniania treści nietekstowych. W następnym artykule omówimy kolejną wytyczną i kryteria sukcesu dla tej wytycznej.
Jeszcze na sam koniec udostępniamy wspomniane wcześniej źródła.
Grupa publiczna na Facebooku poświęcona dostępności sieci WEB:
My nie testowaliśmy, ale zebrane opinie jednoznacznie wskazują, że aplikacja godna uwagi, dlatego sygnalizujemy.
Użytkownicy smartfonów z systemem Android mogą teraz, dzięki darmowej aplikacji dewelopera Ubipari, rozpoznawać nominały polskich banknotów. Więcej w Google Play – Pobierz aplikację Rozpoznawanie banknotów z GooglePlay
https://zlotowicz.pl/files/SyntezaMagdaSample.mp3Magda to nowy polski głos syntezatora RHVoice. Brzmi dosyć naturalnie i nie wymaga dużych zasobów sprzętowych, a do tego działa bez opóźnień. Jeżeli ktoś tęskni za dobrze brzmiącą syntezą dla screenreaderów w systemie Windows, a nie chce płacić za Vocalizera, to bardzo możliwe, że trafił i właśnie znalazł coś dla siebie.
Inicjator stworzenia pierwszego polskiego głosu dla syntezy RHVoice – Grzegorz Złotowicz pisze tak:
Zanim głos oficjalnie pojawi się w projekcie RHVoice i będzie dostępny na Androida, zapraszam do testowania jego wersji pod Windows.
Poniżej informacje szczegółowe.
Zespół autorski:
Głos: Magda Roczeń.
Edycja audio: Roman Roczeń.
Trening modelu głosu: Grzegorz Złotowicz.
Licencja
Głos udostępniony na licencji Creativecommons, Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych.
Firma E.C.E. wprowadziła do swojej oferty nowy model notatnika dla niewidomych – BrailleSense 6.0. Urządzenie koreańskiej firmy HIMS Oferuje dostęp do najnowszych aplikacji i usług dzięki najnowszemu systemowi Android w wersji 10. Za pomocą linijki brajlowskiej i syntezy mowy umożliwia osobom niewidomym i słabowidzącym wykorzystywanie aplikacji używanych w najnowocześniejszych tabletach i telefonach pracujących w tym systemie.
Co nowego?
Android 10 – najnowszy system operacyjny w notatniku brajlowskim
Ośmiordzeniowy procesor Octa-Core,
pamięć 6GB RAM
Zwiększona wydajność spełniająca wymagania zaawansowanych aplikacji i sprzyjająca wielozadaniowości
128 GB pamięci,
Szybkie łącze USB-C zapewniające doskonałej jakości szybkie połączenia,
Lżejsza, bardziej smukła obudowa.
Funkcje BrailleSense 6
Możliwość Cichego, dyskretnego czytania plików typu Word, PDF, EPUB podczas spotkań,
Przedstawiania wizualnych prezentacji w PowerPoint dzięki synchronizacji z brajlem,
Sprawnego przeglądania arkuszy kalkulacyjnych w brajlu
Możliwość grupowego przygotowywania projektów
Uczestniczenia w spotkaniach przez Zoom, Google Meet, czy Microsoft Teams i bezpośredniego udostępniania arkuszy Power Point przez zsynchronizowany dostęp do alfabetu brajla
Udostępniania informacji na różnych urządzeniach i platformach za pośrednictwem Google Drive, Dropbox, OneDrive.
Bezpośredniego dostępu brajla do lokalnych aplikacji google i platform edukacyjnych oraz programów typu Word, Excel, Notepad, Media Player. Dzięki temu osoba niewidoma ma dostęp do wszystkich materiałów edukacyjnych i może uczestniczyć w procesie nauki na równi w widzącymi kolegami.
Korzystania z asystenta google,
Korzystania z komunikatorów czy maila podczas słuchania prezentacji,
Dostępu do ulubionej muzyki i YouTube
Łączność
BrailleSense Posiada 2 porty USB-C i dwa USB-A do wygodnego podłączenia urządzeń peryferyjnych np. drukarki, klawiatury, urządzeń audio, kamery czy monitora
Wbudowany ekran LCD
Umożliwia podejrzenie pracy użytkownika lub lepszą komunikację w przypadku osoby głucho-niewidomej
Dane techniczne:
System: Android 10,
Procesor: Octa-Core, 4 x 2.0 GHz A73, 4 x 2.0 GHz A53, pamięć 6GB RAM
Pamięć flash: 128 GB (100 GB udostępnione dla użytkownika),
Wyjścia na pamięć zewnętrzną: gniazdo na karty SD i wyjście USB,
Wi-Fi802.11, Dual-band, 2TR2 MU-MIMO,
Bluetooth: wersja 5.1 dual mode dla LE i Classic,
Nawigacja: GPS/Glonass/Beidou/Galileo,
Wbudowany akcelerometr, żyroskop, kompas,
Radio FM,
32 znakowa linijka,
Kamera 13 MP, obsługuje zewnętrzną kamerę USB.
Wymiary i waga
Wymiary: 245x144x22 mm,
Waga: 705 g.
Klawisze i przyciski
9-cio klawiszowa klawiatura typu Perkins z ctrl, alt, klawiszami funkcyjnymi odpowiadającymi za funkcje mediów i regulację głośności, blokadę klawiatury, ustawienia trybów, włączania, przełączania trybów, przewijania i ustawiania kursora.
Połączenia USB:
USB Type-C 3.1 Gen 1 x 1(Device mode); ładowanie USB-PD (Power Delivery),
USB Type-C 3.1 Gen 1 x 1 (Host); USB-C Display Port 1.2; wyjście video USB-C do HDMI,
